Армения-Турция

[Злодиюка]

Я имею ввиду наши требования к Турции... Что мы хотим? Есть ли у нас чёткий план действий и требований

[Pascal]

Честно говоря - лично мне требовать от Турции нечего.

А вообше - спроси об етом Гиро Манояна.

Схефа ереванского офиса HayDat

[Злодиюка]

Я думаю, если бы такой план был бы, мы бы о нём уже знали бы... А если есть и не знаем, то значит HayDat-у нужен отдел связей с общественностью

[mazd]

Пуст Левон Т-П ответит за меня. :rolleyes:

***

ԻՐԵՐԸ ՆԱՀԱՏԵԼ ՍԱՌԸ ԴԱՏՈՂՈՒԹՅԱՄԲ

Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթը Մեծ Եղեռնի 80-ամյակի կապակցությամբ

Ստորեւ ներկայացնում ենք ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթը Հայոց ցեղասպանության 80-ամյակին նվիրված գիտաժողովում:

Մեծարգո նախագահ, մեծարգո ներկաներ այս օրերին հայ ժողովուրդը, նշելով իր ազգային ողբերգության 80-ամյակը եւ գլուխ խոնարհելով 1,5 միլիոն նահատակների սուրբ հիշատակի առջեւ, մեկ անգամ եւս հավաստում է ապրելու իր անկոտրում կամքը եւ ժողովուրդների համաշխարհային ընտանիքում իր արժանի տեղն զբաղեցնելու վճռականությունը:

Հայաստանի մայրաքաղաքում գումարված միջազգային այս գիտաժողովն ըստ այդմ մենք դիտում ենք նախ՝ որպես հարգանքի տուրք ցեղասպանության զոհերի հիշատակին, եւ երկրորդ՝ որպես բարեկամության ցույց՝ մեր նորանկախ պետականության նկատմամբ:

Խորապես գնահատելով ձեր պրոֆեսիոնալիզմն ու իրազեկությունը՝ ես չեմ հանդգնի մտնել Հայոց ցեղասպանության հետ կապված պատմական եւ իրավագիտական բարդ խնդիրների հորձանուտը, այլ պարզապես կբավարարվեմ մի քանի հայտնի ճշմարտությունների արձանագրմամբ, որը, իմ կարծիքով, հույժ անհրաժեշտ է արդի հայ հասարակության քաղաքական գիտակցության ձեւավորման տեսակետից:

Պատմական փորձի ռացիոնալ յուրացման եւ անցյալի սխալները չկրկնելու առումով, կարծում եմ, ժամանակն է իրերը գնահատել սառը դատողությամբ՝ հրաժարվելով զգացական ընկալումներից եւ հոգեբանական պայմանականություններից:

1. Հայոց ցեղասպանությունն անտեղի է բացատրել հայ եւ թուրք ժողովուրդների կրոնական, էթնիկական, ռասայական անտագոնիզմով կամ տնտեսական եւ սոցիալական մրցակցությամբ, քանի որ Օսմանյան կայսրության մեջ ձեւավորված modus vivendi-ն դարերի ընթացքում, համենայնդեպս, կարողացել էր ապահովել նրանց քիչ թե շատ խաղաղ համակեցությունը: Ճիշտ է՝ այդ համակեցությունը հիմնված էր կայսրության մահմեդական եւ քրիստոնյա ժողովուրդների ամենեւին ոչ իրավահավասար դրության վրա, բայց պետությունը, համենայնդեպս, երաշխավորում էր որոշակի հավասարակշռություն:

Հայոց ցեղասպանությունը զուտ քաղաքական ծրագիր էր՝ թելադրված Օսմանյան կայսրության կոնկրետ պետական շահերից:

Բալկանյան ժողովուրդների ազատագրումից հետո հայկական հարցը եվրոպական գերտերությունների կամքով մտավ միջազգային քաղաքականության ոլորտը՝ ձեւակերպվելով Բեռլինի դաշնագրի 61-րդ հոդվածում որպես Օսմանյան կայսրության հայկական նահանգներում բարենորոգումների անցկացման ծրագիր:

Թուրքիայի համար այդպիսով պարզ դարձավ, որ եւս մեկ պատերազմ՝ եւ նա կորցնելու է նաեւ Հայաստանը: Դրանից խուսափելու միակ միջոցը հայ ժողովրդի ֆիզիկական բնաջնջումն էր, որ թուրքական իշխանությունները մեթոդիկ կերպով իրականացրեցին 1878-1915 թվականների ընթացքում:

Հայ ժողովրդի բնաջնջման ծրագրի մտահղացման, մշակման եւ իրագործման ողջ պատասխանատվությունն, ըստ այդմ, կրում են սուլթան Համիդը եւ երիտթուրքերի կառավարությունը:

2. Եվրոպական գերտերությունները՝ Անգլիան, Ֆրանսիան, երմանիան եւ Ռուսաստանը, 1878-1914 թվականների ընթացքում ոչ միայն որեւէ գործնական քայլ չկատարեցին Օսմանյան կայսրության հայկական նահանգներում բարենորոգումների ծրագրի իրականացման ուղղությամբ, այլեւ իրենց անհամաձայնեցված միջամտություններով ուղղակի վտանգ ստեղծեցին հայ ժողովրդի ֆիզիկական գոյության համար։ Այսինքն՝ հայկական հարցի միջազգայնացմամբ գրգռելով օսմանյան իշխանություններին՝ գերտերություններն իրենց հոգնություն չպատճառեցին վայրկյան անգամ մտածել հայ ժողովրդի ֆիզիկական գոյության տարրական երաշխիքների մասին, որով եւ չափվում է ցեղասպանության հարցում նրանց բարոյական, իսկ երմանիայի դեպքում՝ նաեւ ուղղակի պատասխանատվության բաժինը:

3. Նկատի ունենալով Օսմանյան պետության եւ հայ ժողովրդի ուժերի ակնհայտորեն անհակակշռելի հարաբերակցությունը, ինչպես նաեւ Արեւելյան հարցում գերտերությունների միջեւ գոյություն ունեցող հակասությունները, դժվար է չխոստովանել, որ կենաց-մահու այդ պայքարում հայերն ի սկզբանե դատապարտված էին կործանման:

Հայ ժողովուրդն իր բոլոր կարողությունների գերլարմամբ հանդերձ ի զորու չէր վիժեցնելու Օսմանյան պետության մշակած հրեշավոր ծրագիրը, մանավանդ որ՝ հայերի մոտ, ցավոք սրտի, ակնհայտորեն բացակայում էր այդ ծրագրի գոյության գիտակցությունն անգամ:

4. Տիրապետող այն տեսակետը, թե հայ ժողովուրդը կարող էր խուսափել արհավիրքից, հրաժարվելով Թուրքիայի ներքին գործերին եվրոպական երկրների միջամտությանը նպաստելու գաղափարից եւ փորձելով հայկական նահանգների բարենորոգումների հարցը լուծել թուրքական իշխանությունների հետ անմիջական համագործակցությամբ, կարծում եմ, հեռու է իրատեսությունից, քանի որ, անկախ հայերի կամքից, եվրոպական պետություններն այլեւս չէին կարող հրաժարվել հայկական նահանգների բարենորոգումների պատրվակով Թուրքիայի վրա ազդելու քաղաքականությունից:

Դրանով հանդերձ, պարտավոր ենք հավաստել, որ հայ քաղաքական մտքի երկու հոսանքներն էլ, այն է՝ կղերա-բուրժուական եւ հեղափոխական հոսանքները, թեեւ անհետեւողականորեն, բայց ժամանակ առ ժամանակ փորձել են համագործակցել թուրքական իշխանությունների հետ, որի բարձրակետը Իթթիհադի եւ Հայ հեղափոխական դաշնակցության համագործակցությունն էր: Այդ համագործակցության պատճառով լիովին բթացվեց հայ ժողովրդի զգոնությունը, եւ 1908-1914թթ. ժամանակամիջոցը բացարձակապես չօգտագործվեց ինքնապաշտպանության պատրաստվելու համար:

Որքան էլ դառը լինի, պետք է խոստովանել, որ հայ քաղաքական մտքի երկու հոսանքներն էլ հասու չեղան ոչ միայն վիժեցնել հայ ժողովրդի բնաջնջման պետական ծրագիրը, որ, ինչպես վերը նշվեց, գրեթե անհնար էր, այլեւ գոնե տարրական միջոցներ ձեռնարկել նրա հետեւանքները նվազագույնի հասցնելու համար:

5. Եթե ոչ ցեղասպանությունից, ապա գոնե նրա կործանարար հետեւանքներից խուսափելու վերջին հնարավորությունը հայ ժողովուրդը կորցրեց 1914 թվականին, երբ Էրզրումում գումարված Հայ հեղափոխական դաշնակցության 8-րդ ընդհանուր ժողովի որոշմամբ պարտավորություն ստանձնեց մասնակցել Օսմանյան կայսրությունում հայտարարված ընդհանուր զորահավաքին:

Մերժելով զորահավաքը՝ թեեւ, միեւնույն է, հայ ժողովրդին չէր հաջողվելու կանխել ծրագրված հաշվեհարդարը, ավելին՝ դրանով լրացուցիչ ծանրակշիռ պատրվակ էր ստեղծվելու իշխանությունների բռնություններն արդարացնելու համար, այդուհանդերձ, պահպանելով զինական ուժը՝ շատ վայրերում, մասնավորապես՝ Տարոնում, հնարավոր էր կազմակերպել ավելի լուրջ ինքնապաշտպանություն եւ խուսափել իսպառ բնաջնջումից:

6. 1920 թվականին, շարունակելով պահպանել հավատարմությունը Անտանտի երկրներին, Հայաստանի Հանրապետության վարիչները չկարողացան ճիշտ գնահատել Խորհրդային Ռուսաստանի եւ Քեմալական Թուրքիայի հզորացմամբ ստեղծված նոր իրադրությունը, որի պատճառով կորցրին թե՛ Հայաստանի անկախությունը, թե՛ նրա տարածքների մի մասը: Մինչդեռ հայ-թուրքական եւ հայ-ռուսական ուղղակի պայմանավորվածությունների միջոցով, ակնհայտորեն, Հայաստանի համար հնարավոր էր ապահովել ավելի բարեհաջող ապագա:

7. Այսօր Հայաստանը եւ Թուրքիան, որպես հարեւան պետություններ, պարտավոր են հաստատել փոխշահավետ առեւտրատնտեսական կապեր եւ բարիդրացիական հարաբերությունների միջոցով աստիճանաբար հաղթահարել պատմական հակասություններն ու վերականգնել հայ եւ թուրք ժողովուրդների փոխադարձ վստահությունը, որի համար կողմերից պահանջվում է դրսեւորել համապատասխան քաղաքական կամք եւ բարոյական կեցվածք:

Ամփոփելով խոսքս՝ ես հաջողություն եմ մաղթում Հայոց ցեղասպանության 80-ամյակին նվիրված միջազգային գիտաժողովի աշխատանքին՝ համոզված լինելով, որ այն կդառնա կարեւոր հանգրվան՝ մարդկության դեմ գործված այդ ահավոր հանցագործության գիտական ուսումնասիրության գործում: Շնորհակալություն ուշադրության համար:

***

Ելույթը տպագրվել է Հայաստանի Հանրապետություն օրաթերթի 1995թ ապրիլի 22-ի համարում՝` Իրերը գնահատենք սառը դատողությամբ՝ հրաժարվելով զգացական ընկալումներից եւ հոգեբանական պայմանականություններից վերնագրով:

[Pascal]

И что же конкретно предложил ЛТП?

Углублять дружбу между народами?

Похоже на старый тост "Миру - Мир!"

[Pascal]

Я думаю, если бы такой план был бы, мы бы о нём уже знали бы... А если есть и не знаем, то значит HayDat-у нужен отдел связей с общественностью

[Злодиюка]

7. Այսօր Հայաստանը եւ Թուրքիան, որպես հարեւան պետություններ, պարտավոր են հաստատել փոխշահավետ առեւտրատնտեսական կապեր եւ բարիդրացիական հարաբերությունների միջոցով աստիճանաբար հաղթահարել պատմական հակասություններն ու վերականգնել հայ եւ թուրք ժողովուրդների փոխադարձ վստահությունը, որի համար կողմերից պահանջվում է դրսեւորել համապատասխան քաղաքական կամք եւ բարոյական կեցվածք:

[mazd]

Честно говоря - лично мне требовать от Турции нечего.

А вообше - спроси об етом Гиро Манояна.

Схефа ереванского офиса HayDat

[Злодиюка]

все остальные развития должны быть в области юридической, а не политической.

[Pascal]

Все очень просто.

Я требую от Турции признания и осуждения Геноцида как армянин.

Но ничего не могу (по простоы причине - нет явныкх доказательств) требовать у нее юридически.

Вот где разница, Сер!

[Pascal]

Вот и я об этом :yes: Есть ли у нас написанный на бумаге Юридический документ, из которого будет понятно, что завтра мы требуем то то, а послезавтра столько то...

Что то типа правовой папки...

[Злодиюка]

Да нет, какое там исковое заявление!!!

Было так то и так то... Отобрали столько потому мы требуем столько да еще и процентов столько... По такому договору у нас было то то, нам этого не дали. а потому вас так то и так то... Понимаешь? Чтоб завтра не стать впопыхах собирать нужные документы, доказательства обоснованности требований... Что то типа этого

[Pascal]

Я честно говоря не считаю ето нужным на данном етапе.

Более того, в случае с Холокостом, Германия выплатила не столько сколько евреи просили, а столько сколько сама сочла корректным.

В любом случае - об етом слишком рано говорить ИМХО

[mazd]

Это разве ответ, Мазд? հաղթահարել պատմական հակասություններն...

Преодолевать исторические противоречия...

[Злодиюка]

Я не думаю, что наши отношения с Турцией можно назвать противоречиями.. АНТИАРМЯНСКАЯ политика не есть противоречие и тем более не есть лучший способ преодоления этих противоречий.