ԿՐԿՆՎՈՂ ՀԱՐՑԵՐ ԵՒ ՊԱՏԱՍԽԱՆՆԵՐ
1. Ո՞րն է Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու կենտրոնական, էական դավանությունը:
Հավատամքը որդեգրվել է Նիկիո Առաջին Ժողովում (325թ.): Շուրջ 318 հայրապետներ բոլոր Քրիստոնեական Եկեղեցիներից ներկա էին այնտեղ, որոնցից շատերը մինչ այդ դաժանաբար հալածված էին եղել հավատքի պատճառով, մինչեւ անգամ մահվան սպառնալիքի էին ենթարկվել: Բոլոր հայրապետները, բացի երեքից, ընդունեցին այս հավատո հանգանակը:
Այն երեք հայրապետները, որ մերժեցին Նիկիո Հանգանակը, արիոսական հերձվածի հետեւորդներն էին, որոնք հավատում էին, որ Հիսուս Քրիստոս արարած է եւ Հայր Աստծո բնությունից չէ (Արիոսական հերձվածը պնդում էր, որ Հիսուս Քրիստոս ստորադաս էր, քան Հայր Աստված): Բոլոր Ուղղափառ եւ Կաթոլիկ Եկեղեցիները խստորեն մերժեցին այս հերձվածը:
2. Ո՞վ է Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու գլուխը:
Հիսուս Քրիստոս:
3. Հիսուս Քրիստոսից հետո ո՞վ է Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու ամենաբարձր առաջնորդը:
Հայ Առաքելական Եկեղեցու ամենաբարձր առաջնորդը Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն է:
4. Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին նույն կե՞րպ է ընդունում Կաթողիկոսին, ինչպես որ կաթոլիկներն են ընդունում Հռոմի Պապին:
Ո՛չ: Կաթոլիկները ընդունում են Հռոմի Պապին իբրեւ գլուխ Եկեղեցու, մինչդեռ հայերը Հիսուս Քրիստոսին են ընդունում իբրեւ Եկեղեցու գլուխ: Ըստ կանոնագրքի՝ Կաթողիկոսը ամբողջ աշխարհի Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու Առաջնորդական Թեմերի իրավասու ուժը եւ պատասխանատուն է. սա նման է Պապի առնչությանը Կաթոլիկ Եկեղեցուն: Սակայն ո՛չ Պապը, ո՛չ Կաթողիկոսը անսխալական չեն. միայն Աստված է անսխալական: Կաթոլիկ Եկեղեցին արտոնում է Պապին ինքնուրույն հավատքի հռչակագիր կազմել (վարդապետություն), մինչդեռ Հայ Առաքելական Եկեղեցին, մյուս Ուղղափառ Եկեղեցիների հետ համատեղ է որոշում հավատքի հռչակագիրը Տիեզերական Ժողովներում:
5. Կա մե՞կ, թե՞ երկու Կաթողիկոս:
Փաստացի կա երկու Կաթողիկոս: Մեկը գտնվում է ս. Էջմիածնում, իսկ երկրորդը՝ Անթիլիասում: Շատ կարեւոր է նշել, որ սա բացառիկ, բացարձակապես եւ միայն իրավասության ենթակա տարածքի երկփեղկում է: Բացարձակապես ոչ մի տարբերություն չկա աստվածաբանության, վարդապետության, խորհուրդների, ուսմունքի կամ ավանդականության մեջ այս երկու Կաթողիկոսությունների միջեւ: Մի Կաթողիկոս իրավասություն ունի իր թեմերի վրա, եւ մյուս Կաթողիկոսն էլ իրավասություն ունի իր թեմերի վրա: Սկզբնապես Մայր Աթոռը եղել է ս. Էջմիածնում, բայց 485 թվականին՝ պատերազմի պատճառով, այն տեղափոխվել է Դվին: Մյուս հազարամյակի ընթացքում Մայր Աթոռը բավական երկար ժամանակ եւս տեղափոխվեց՝ կրկին պատերազմի պատճառով: Հետո իրավասության երկփեղկումը տեղի ունեցավ 1441 թվականին նրանց միջեւ, ովքեր.
ա) պնդում էին, որ Մայր Աթոռը պետք է տեղափոխվի ետ՝ Էջմիածին
բ) պնդում էին, որ վերոհիշյալ խումբը անօրեն գործեց:
Հաջորդ հինգ դարերի ընթացքում երկու Կաթողիկոսները գործեցին անջատ, բայց համերաշխ էին քրիստոնյա եղբայրների նման: Դժբախտաբար, երկու Կաթողիկոսական Աթոռները միացնելու փորձերը առայժմ ձախողվել են: Քանի որ Կաթողիկոսը բառացիորեն նկատվում է «Համընդհանուր Առաջնորդ», հակասական է երկու Կաթողիկոս ունենալը:
6. Կարեւո՞ր է Աստվածաշունչ կարդալը, թե՞ բավական է եկեղեցի հաճախելն ու աղոթելը:
Հայ առաքելական եկեղեցու անդամ լինելու ամենաառաջին պատճառը քրիստոնյա լինելն է եւ Քրիստոսին հետեւելը: Ինչպե՞ս կարող ենք հետեւել Հիսուսին, եթե մենք կանոնավորապես չենք սովորում այն, ինչ Նա ուսուցանում է:
Ի տարբերություն Բողոքական Եկեղեցու, մենք գիտենք, որ Աստվածաշունչ կարդալը մարդուն իշխանություն չի տալիս նոր եկեղեցի ստեղծել: Հիսուս Քրիստոս իր առաքյալներին իշխանություն տալու միջոցով իր աշակերտներին ասաց. «Հաստատ իմացեք, ինչ որ կապեք երկրի վրա, կապված պիտի լինի երկնքում, եւ ինչ որ արձակեք երկրի վրա, արձակված պիտի լինի երկնքում»: (Մատթ. ԺԸ 18): Առաքյալների հետեւորդները իշխանություն ունեին տարածելու այդ եկեղեցիները: Պողոս առաքյալն այս ասաց իրենից տարիքով շատ ավելի փոքր ընկերակցին` Տիմոթեոսին. «Եվ ինչ որ սովորեցրի քեզ բազում վկաների ներկայությամբ, ավանդիր դրանք այնպիսի վստահելի մարդկանց, որոնք կարող են ուրիշներին էլ սովորեցնել» (2 Տիմ. Բ 2):
Արդ, մեր անունն է Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի:
7. Ո՞ւր կարող եմ ես գնալ ավելի շատ իմֆորմացիա ստանալու համար:
Գտի՛ր քո հյուրասեր, առավել մոտ հայ քահանային եւ հարցրու նրան: Նրա գործն է քեզ սիրելը, առաջնորդելը, խնամելը եւ ուսուցանելը: Բայց դու պետք է առաջին քայլը անես եւ գնաս դեպի նա: Գրեթե բոլոր քահանաները, որոնց որ ես ճանաչում եմ, շատ ուրախ կլինեն պատասխանելու հետաքրքրասեր ծիսական համայնքի անդամի հարցերին:
Եթե այդտեղ չկա մոտիկ հայ քահանա, գտի՛ր Ուղղափառ Եկեղեցի եւ ներգրավվիր եւ հարցրու այդ քահանային այն ամենը , ինչ որ կարող ես մտածել:
8. Ինչո՞ւ եկեղեցի գնալ: Չէ՞ որ այն լեցուն է կեղծավորներով:
Այս թեմայով 3-րդ էջի վրա կա մի հրաշալի հոդված, որը գրել է ս. Ներսես Ընծայարանի տնօրեն Դանիել վարդապետ ֆինդիկյանը: Այն վերնագրված է Պաշտամունքը Հայ Եկեղեցում (Ոմանք ստիպված են հավաքվել):
9. Ես չեմ հասկանում հին հայերեն լեզուն՝ գրաբարը, որը գործածվում է մեր Եկեղեցում:
Բախտավոր ես: Տե՛ս այս գիրքը. եթե դուք չեք կարող կարդալ հայերեն տառերը, եւ չեք հասկանում ոչ մի բառ, կարող եք ս. Պատրագին հետեւել բոլորի հետ միասին «ս. Պատարագ» գրքով.
10. Մի՞թե եկեղեցին միմիայն ծեր մարդկանց համար է:
Ո՛չ: Ծեր մարդիկ չէին, որ սուրբ Վարդանի հետ 451 թվականին նահատակվեցին հանուն հավատքի: 1960 տարի առաջ Թադեոս եւ Բարդուղիմեոս առաքյալները (երկուսն էլ Հիսուսի առաքյալներն էին) քարոզեցին Հայաստանում, եւ անթիվ, անհամար երիտասարդներ Հիսուս Քրիստոսի հետեւորդները դարձան: Եթե Հիսուս ճշմարտապես հարություն առավ, ապա նա ճշմարտապես Աստծո Որդին է: Եւ եթե Աստծո Որդին մեզ ուսուցանում է ինչ-որ մի բան, դա միայն ծեր մարդկանց համար չէ, այլ բոլորի համար. փնտրե՛ք Նրան մեր Եկեղեցու միջոցով:
Երիտասարդները Եկեղեցու ապագան չեն միայն, այլ նրանք Եկեղեցու նեկա՛ն են: Թույլ մի՛ տվեք, որ որեւէ մեկը ձեզ այլ բան ասի:
11. Ես լսել եմ, որ ինչ-որ մեկը երգում է եկեղեցում, եւ այդ անձը քահանա, սարկավագ կամ էլ երգչադասից չէ: Մի՞թե ուրիշ մեկը պետք է լուռ եւ հարգալից լինի եկեղեցում:
Մենք պետք է միասնաբար պաշտանմունք մատուցենք ներդաշնակության մեջ: Այո՛, երգչադասը երգում է, բայց նա առաջնորդում է եկեղեցու երգասացությանը: Ողջ ծխական համայնքը պետք է երգի, եւ ոչ միայն երգչախումբը: Խախտում կլինի, եթե ծխական համայնքի անդամը երգի քահանայի կամ սարկավագի հետ, բայց ծխական համայնքի անդամը կարող է երգել երգչադասի հետ: Մենք պիտի աղոթենք քահանայի եւ սարկավագի հետ, ու եթե ցանկանում ենք հաստատել այդ աղոթքները, ի սրտե պիտի ասենք. «Ամեն»: Եթե ծխական համայնքի անդամները սրտանց ասում են «Ամեն», մի՛ անհանգստացեք դրա համար: Ճշմարիտ պաշտանմունքը ակտիվ մասնակցության կարիք ունի:
Եթե դուք անհանգստանում եք ս.Պատարագին հետեւելու համար, այս գիրքը կարող է օգնել ձեզ: Մեկ էջի վրա գրված է գրաբարով եւ հարեւան էջի վրա նույնը գրված է աշխարաբարով:
12. Մոմ վառելը մոգական ո՞ւժ ունի: Մենք մոմը վառում ենք բախտավորությա՞ն համար:
Ո՛չ եւ ո՛չ: Մոմ վառելը լույսի սիմվոլիկ իմաստն է արտահայտում, որ Հիսուս բերեց այս աշխարհ: Ս. Գրիգոր Լուսավորիչը Քրիստոսի Լույսը բերեց հայոց ազգին՝ Ավետարանի քարոզչությամբ: Մոմ վառելը մեզ օգնում է հիշելու Քրիստոսի Լույսի մասին, ու այսպիսով օգնում է կենտրոնանալ Աստծո վրա, երբ մենք աղոթում ենք:
13. Երբ մենք սրբապատկեր ենք համբուրում, արդյո՞ք մենք երկրպագում ենք այդ սրբին:
Ոչ՛, սրբերը ննջում են ի Քրիստոս: Մենք սրբապատկեր ենք պահում, որպեսզի հիշենք նրանց, աղոթենք նրանց համար, եւ խնդրենք նրանց բարեխոսությունը մեզ համար: Նրանք զորություն չունեն անմիջականորեն միջամտելու մեր կյանքի մեջ, բայց նրանք մեր կողմից կարող են աղոթել Աստծուն:
1. What is the central, core doctrine of the Armenian Apostolic Church?
The Nicene Creed was adopted at the First Council of Nicea (325 AD). About 318 bishops from the whole of Christendom were in attendance, and many of these bishops had been severely persecuted for their faith, even to the threat of death. All but 3 of the 318 bishops put their name to this creed.
The 3 bishops who rejected the Nicene Creed were of the Arian heresy which believes that Jesus Christ was made at some point in time and that Jesus is not of the same substance of God the Father (i.e., the Arian heresy believes that Jesus is truly inferior to God the Father). Every Orthodox and Catholic Church resoundingly reject this heresy.
2. Who is the head of the Armenian Apostolic Church?
Jesus Christ.
3. After Jesus Christ, who is the highest leader of the Armenian Apostolic Church?
The Catholicos.
4. Does the Armenian Apostolic Church view the Catholicos the same way that Catholics view the Pope?
No. The Catholics view the Pope as the head of the Church, whereas, the Armenians view Jesus Christ as the head of the Church. Under canon law, the Catholicos has jurisdictional power, and responsibility, over all the Armenian Apostolic dioceses in the world; this is similar to the Pope in regard to the Catholic Church. But neither the Pope nor the Catholicos are infallible; only God is infallible. The Catholic Church allows the Pope to unilaterally make binding declarations of faith (i.e., doctrine), whereas the Armenian Apostolic Church, along with all other Orthodox Churches, view this to be the responsibility of true ecumenical councils.
5. Is there one Catholicos or two?
There are de facto two. One works out of Etchmiadzin, the other out of Antelias. It is very important to note that this is purely, simply, and only a jurisdictional split. There is absolutely no difference in theology, doctrine, sacraments, teachings, or traditions between these churches. One Catholicos has jurisdiction over his dioceses, and the other has jurisdiction of his dioceses. Originally the Holy See was in Etchmiadzin, but because of war, it was geographically moved to Dvin in 485. Over the next millenium, the Holy See was moved about a dozen times, again because of war. Then there was a jurisdictional split that began in 1441 between 1) those who believed that they moved the Holy See back to Etchmiadzin and 2) those who believed that the aforementioned group was out of order.
In the following five centuries, the two Catholicoses have, for the most part, worked separately but harmoniously as Christian brothers. Unfortunately, attempts to unite the two de facto Holy Sees have thus far failed. Since Catholicos literally means "universal leader", it is a contradiction to have two Catholicoses.
6. Is it important to read the Bible, or is going to Church and praying enough?
Being a member of the Armenian Apostolic Church is primarily about being a Christian, a follower of Jesus Christ. How can we follow Him if we don't regularly study what He teaches?
Regarding the Protestant Church, reading a Bible doesn't give one the authority to start a Church. Jesus Christ started the Church through the authority that He gave to His Apostles; Jesus told his disciples, "Truly, I say to you, whatever you bind on earth shall be bound in heaven, and whatever you loose on earth shall be loosed in heaven" (Matthew 18:18). The successors of the Apostles had the authority to propagate those Churches; Paul told his much younger partner,Timothy, "[W]hat you have heard from me before many witnesses entrust to faithful men who will be able to teach others also" (2 Tim. 2:2). Hence our name: the Armenian Apostolic Church.
7. Where can I go for more information?
Find your friendly, local Armenian priest and ask. It's their job to love you, guide you, nurture you, and teach you! But you have to take the step and go to them. Almost all the priests I know would be happy to answer the questions of a curious parishioner.
If there isn't a local Armenian priest, find an Orthodox Church of another denomination, get involved, and ask that priest all the questions you can think of!
8. Why go to church? It's full of hypocrites.
There's an excellent article by Fr. Daniel Findikyan of St. Nersess Armenian Seminary that tackles this topic on page 3. It's entitled Worship in the Armenian Church (Some Assembly Required).
9. I can't understand the old Armenian language they use in Church (Krapar).
You're in luck! Check this book out!. If you can't read a single Armenian letter, and don't know a single word in Armenian, you can follow along with everything that's happening during Badarak (Divine Liturgy) with this book.
10. Isn't the Church just for old people?
NO! It wasn't the old people that fought and died with St. Vartan in 451 A.D. to defend the faith! In the 1,960 years since Thaddeus and Bartholomew (two of Jesus' Apostles) preached in Armenia, countless numbers of Armenian youth have become followers of Jesus Christ. If Jesus really died on the cross for your and my sins, and if He really was resurrected, then He really is the Son of God. And if the Son of God teaches us something, it's not just for the old, it's for everybody. Let Jesus change your heart; seek Him through our Church.
THE YOUTH ARE NOT THE FUTURE OF THEY CHURCH, THEY ARE THE PRESENT! Don't let anyone tell you otherwise.
11. I heard someone singing in Church, and that person isn't the priest, a deacon, or in the choir. Isn't everyone else supposed to be quiet and respectful?
We are supposed to worship with one accord, in harmony. Yes, the choir sings; but they're supposed to be leading the church in singing. The whole congregation should be singing, not just the choir. It would be disruptive for a parishioner to sing with the priest or the deacons; but the parishioners are supposed to sing with the choir. We're supposed to pray (silently) with the priest and deacons, and if you're so inclined, affirm those prayers with a heartfelt "Amen"! If saying a heartfelt "Amen" bothers other parishioners, don't worry about it. True worship requires active participation.
If you have trouble following along in the Badarak (Divine Liturgy), this book will change that. It has the Armenian words written out in English letters on one page with the translation into English on the adjacent page.
12. Does lighting a candle have magical powers? Are we supposed to light candles for good luck?
No and no. Lighting a candle is symbolic of the Light that Jesus brings into the world. St. Gregory the Illuminator brought the Light of Christ to the Armenian nation by preaching the Gospel. Lighting a candle helps remind us of Jesus' Light, and thus helps focus us on God while we pray. We don't light a candle for good luck, we light a candle to help us pray well.
13. When we kiss an icon, are we worshipping that saint?
No. The saints have fallen asleep in Christ. We have icons to remind ourselves of them, to pray for them, and to ask them to pray for us. They do not have the power to directly intervene in our lives, but they can pray to God on our behalf.
1. Каково основное вероисповедание Армянской Апостольской Церкви?
Символ веры (Аватамк) был составлен представителями всех Церквей в 325 году, во время Первого Вселенского Собора в Никеи. Около 318 Патриархов всех Христианских Церквей присутствовало там, многие из которых до этого подвергались жесточайшим преследованиям.
Все Патриархи кроме троих приняли этот Символ веры. Эти три Патриарха, которые отвергли Никейский Символ, являлись последователями арианской ереси, которые верили, что Иисус Христос есть создание и не обладает природой Бога Отца (Арианство утверждает, что Иисус Христос ниже Бога Отца).Все Православные и Католические Церкви принципиально отвергли эту ересь.
2. Кто глава Армянской Апостольской Церкви?
Иисус Христос.
3. После Иисуса Христа кто высочайший предводитель Армянской Апостольской Церкви?
Высочайший предводитель Армянской Апостольской Церкви- Католикос Всех Армян Е. С. Гарегин II.
4. Воспринимает ли Католикоса Армянская Апостольская Церковь так же, как католики-Папу Римского?
Нет. Католики Папу Римского принимают как Главу Церкви, тогда как армяне как Главу Церкви принимают Иисуса Христа. Согласно своду церковных канонов Католикос является правомочной силой и ответственным за все Епархии Армянской Апостольской Церкви во всём мире. Однако ни Папа, ни Католикос не являются непогрешимыми людьми,- только Бог непогрешим. Католическая Церковь даёт полномочия Папе самостоятельно составлять символ веры, но Армянская Апостольская Церковь, подобно другим Православным Церквам может вносить изменения в символ веры только на Вселенских Соборах.
5. Есть один или два Католикоса?
Фактически есть два Католикоса. Один находится в святом Эчмиадзине, а второй находится а Антилиасе. Очень важно отметить беспрецедентность этого правового раздвоения церковной власти.
Абсолютно нет никакой разницы ни в богословии, ни в вероисповедании, ни в богослужении, ни в традициях между этими двумя Патриаршествами. Один Католикос обладает правомочностью на свои епархии, а другой Католикос- на свои. Первоначально Кафедральный Собор находился в Эчмиадзине, но в 485 году, по причине войны, он был перенесён в Двин. В течение следушего тысячелетия по той же причине Кафедральный Собор часто переносили в различные места и, это длилось довольно долго- до 1441года. В 1441 году на всеобщем Собрании армянского народа в Эчмиадзине, несмотря на принципальные разногласия было решено перенести Патриарший Престол в город Эчмиадзин.
Во время следуюших пяти столетий два Католикоса действовали отдельно, но были солидарны, как истинно христианские братья.
К прискорбию, попытки воссоединения двух Патриаршеств оказались безуспешны. Поскольку Католикос буквально является “Всеобщим Предводителем”, то наличие двух Католикосов является явным противоречием.
6. Важно ли читать Библию или достаточно ходить в церковь и молиться?
Как мы можем следовать Иисусу Христу, если мы регулярно не посещаем нашу Армянскую Апостольскую Церковь, только в которой мы можем получить истинное Христианское обучение.
В отличии от Протестантской Церкви мы знаем, что чтение Библии не даёт человеку право создавать новую Церковь. Иисус Христос скзал своим Апостолам: “Истинно говорю вам: что вы свяжете на земле, то будет связано на небе; и что разрешите на земле, то будет разрешено на небе” (Матф. 18. 18). Последователям Апостолов дана власть распространять свои Церкви согласно сказанному Апостолом Павлом Тимофею: “И что слышал от меня при многих свидетелях, то передай верным людям, которые были бы способны и других научить” (2 Тим. 2. 2). Итак, наша Церковь именуется Армянской Апостольской Святой Церковью.
7. Куда я могу пойти для получения большей информации?
Найди близкого твоему сердцу гостеприимного священника и задай свои наболевшие вопросы. Любить тебя, заботиться о тебе и обучать является его прямой обязанностью. Но первый шаг обязан сделать ты. Почти все священники, которых я знаю, будут рады ответить на вопросы, заданные любознательным прихожанином.
Если поблизости нет армянского священника, найди Православную Церковь и задай свои наболевшие вопросы местному священнику.
8. Зачем идти в церковь? Она наполнена лицемерами.
На эту тему на 3-ей странице есть прекрасная статья, которую написал Архимандрит Даниел Финдикян, Декан семинарии Св. Нерсеса. Название статьи: "Богослужение в Армянской Церкви (Участие в котором является обязанностью каждого христианина)".
9. Я не понимаю древне- на Армянском язык-грабар, который используется в нашей Церкви.
Вам повезло! Смотрите на эту книгу: если вы не можете читать армянские буквы и не понимаете ни одного слова, можете следить за Св. Литургией со всеми остальными с книгой “Божественная Литургия”.
10. Разве Церковь только для пожилых людей?
Нет! Не пожилые люди со святым Варданом пали во имя веры мученической смертью в 451году. 1960 лет назад Апостолы Фаддей и Варфоломей (оба они были Апостолами Иисуса Христа) проповедовали в Армении, и несметное число молодых людей стали последователями Христа. Если Иисус воистину воскрес, то Он воистину Сын Божий. И если Сын Божий обучает чему-либо, то это не только для пожилых людей, а для всех,- ищите Его с помощью нашей Церкви!
Молодёжь- это не только будушее Церкви, а также- Её настоящее. Не дайте кому-либо сказать вам нечто иное.
11. Я часто в церкви вижу людей, которые позволяют себе громко петь, хотя они не являются ни священником, ни диаконом и ни певцом церковного хора. Разве мы не обязаны быть в церкви тихим и почтительным?
Мы должны участвовать в Богослужении в любви и согласии. Было бы нарушением громко участвовать в песнопении священника или диакона, но участие в пении хора желательно. Мы должны молиться вместе со священником и диаконом, говоря от всей души “Аминь”. Истинное богослужение нуждается в активном соучастии.
Если вы хотите участвовать в богослужении, то эта книга может помочь вам. Текст на древнеармянском языке и его перевод на Русском расположены на соседних страницах.
12. Иимеет ли магическую силу обычай ставить свечи? Мы ставим свечи для нашего благополучия?
Никак нет. Возжигание свечи является символом света, принесенного Иисусом Христом в наш мир. Св. Григорий Просветитель принес нашему народу Свет Христа, проповедуя Благую Весть. Возжигание свечи нам помогает вспомнить о Свете Христа и таким образом сосредоточиться на присутствии Бога, когда мы молимся.
13. Целуя икону поклоняемся ли мы данному изображению на иконе?
Нет, святые покоятся во Христе. Мы храним иконы, чтобы помнить святых и просить их заступничества. Они не могут непосредственно соучаствовать в нашей жизни, но они могут молиться за нас.
© Հայ Առաքելական Եկեղեցու Գրադարան
http://www.armenianchurchlibrary.com/FAQ-arm.html
