Գարնան արծիվ

Когда в прошлом году в августе Австрия признала геноцид, которая во-время Первой мировой войны тоже являлась союзником Османском империи, уже было ясно что признание со стороны Германии не за горами. Вообще в прошлый год в этом плане оказался особенным имею виду, что в течении года сразу 6 стран признали Геноцид армян - Бразилия, Парагвай, Австрия, Чехия, Болгария и Люксембург http://ru.euronews.com/2016/06/02/getting-to-grips-with-genocide-what-does-it-mean/ . Плюс еще президент Германии. Но конечно же признание со стороны Германии (в то числе и признание своей доли вины) несет особую важность, имея виду и исторический аспект вопроса касательно роли Германии, и наличие огромной (в отличии от армянской) турецской диаспоры, и конечно же имея виду тот политический вес и уважение, которое имеет Германия в Европе и в мире. Ведь всего лишь несколько лет тому назад кто бы подумал, что через пару лет Германия признает геноцид?

Из этих 69 военнослужащих только 37 было срочниками.

Ну, если речь идет именно об этих 4-х днях, то в течении этого времени погибли меньше сотни солдат. По состоянию 12-го апреля число погибщих военнослужащих, которые непосредственно участовали в боевых действиях составило 69, еще 3 военнослужащий погибли по другим причинам, и еще погибли 15 добровольцев. И плюс мирные жители. http://razm.info/82623

Эх, хорошая вещь все-таки интернет. Все помнит и ничего не дает позабыть как бы не хотелось))) Что-то сказал - все, это уже история!!!

А в советские времена Талиш был довольно большим селом, 2700 человек жило в деревне в 70-е годы - http://www.hraparak.am/?p=57010&l=am/talish+kyanq%D5%9D+hayacqy+sahmanin

В 2005-м в селе жили 570 человек. http://census.stat-nkr.am/arm/martakert/1-1.pdf Сейчас еще больше было. Осенью когда будут опубликованы окончательные результаты переписи 2015-го года точно узнаем сколько жило.

Или может 20% от дневного дохода Сашика.

Սամվել Բաբայան. «Իմ վերադարձի գլխավոր առաքելությունը ես տեսնում եմ Ղարաբաղում» ԼՂՀ ՊԲ նախկին հրամանատար, ԼՂՀ պաշտպանության նախկին նախարար, գեներալ–լեյտենանտ Սամվել Բաբայանի բացառիկ հարցազրույցը «7 օր» լրատվավերլուծական կայքին։ –Պարո՛ն Բաբայան, նախ բարի վերադարձ։ –Շնորհակալություն։ Որպեսզի կանխեմ որոշ հարցեր, ասեմ, որ իմ ընտանիքը մշտապես գտնվել է Հայաստանում, և ես անձնական խնդիրների հետ կապված եմ եղել դրսում։ –Ինչո՞վ է պայմանավորված Ձեր վերադարձը։ Արձագանքեցիք Ղարաբաղում սկսված ստորագրահավաքի՞ն։ Կարելի՞ է ասել, որ խաղաղ պայմաններում Դուք այդքան էլ պահանջված չէիք, սակայն պատերազմի ժամանակ բոլորը հիշեցին Ձեզ: Դա մի տեսակ վիրավորական չէ՞ Ձեզ համար: –Ես երբեք մեր ժողովրդից չեմ վիրավորվում։ Միշտ անում եմ այն, ինչ պետք է անել՝ առանց շնորհակալության ակնկալիքի։ Պահանջված լինել–չլինելը, դրանք պայմանական խոսակցություններ են: Լինելով Ղարաբաղում, Հայաստանում, թե արտերկրում՝ ես իմ մտքի մեջ միշտ պահել եմ մեր երկրի, մեր ժողովրդի անվտանգության խնդիրները։ Օպերատիվ տիրապետել ու տիրապետում եմ ռազմական իրավիճակին, առաջնագծում առկա խնդիրներին և անհրաժեշտ բոլոր այլ տեղեկատվությանը: –Մի փոքր մանրամասնեք։ –Ես հետևում եմ մեր բանակի վիճակին, մեր ռազմաքաղաքական ղեկավարության քայլերին, ադրբեջանական բանակում տեղի ունեցող փոփոխություններին, ռուս-ադրբեջանական ռազմական հարաբերություններին և այլն: Բոլոր այդ խնդիրները միշտ իմ ուշադրության կենտրոնում են: Ավելին՝ այս տարիներին ապրելով արտերկրում` ես բազմաթիվ կապեր և հարաբերություններ եմ հաստատել Ռուսաստանի ռազմաքաղաքական ազդեցիկ շրջանակների հետ։ Իմ շփումների, ունեցածս տեղեկատվության և վերլուծության արդյունքում էր, որ 2013 թվականի ամռանը որոշեցի փակ նամակ գրել նախագահին՝ զգուշացնելով Ադրբեջանի հնարավոր հարձակման մասին, ներկայացնելով իմ բոլոր մտահոգությունները, որ առաջացել էին իմ դիտարկումների արդյունքում և առաջարկելով լուծումներ, որոնք թույլ կտային մեզ խուսափել բախումներից, իսկ եթե դրանք լինեին, ապա չտայինք այսքան մարդկային կորուստներ ու կարողանայինք ռազմական հաջողություն գրանցել՝ մարտը տեղափոխելով հակառակորդի տարածք: –Դուք նշեցիք նամակի մասին: Կուզենայինք հասկանալ, թե ինչքանով է փոխված ռազմական բալանսը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ներկա պահին: –2013–ի դրությամբ՝ փակ նամակում ես ամբողջովին ներկայացրել էի իրադրությունը, ասել էի, թե ինչ պետք է անել: Իսկ այսօրվա դրությամբ՝ չէի ուզենա ավելորդ ծավալվել այս խնդրի շուրջ, սակայն կասեմ մեկ բան՝ իրավիճակը բավականին մտահոգիչ է: –Պարո՛ն Բաբայան, Հայաստանում թիվ մեկ թեմաներից է այն, թե ինչու է մեր ռազմավարական գործընկեր Ռուսաստանը զենք մատակարարում մեր թշնամի Ադրբեջանին, իսկ Հայաստանին` ոչ: –Այս հարցում կա սխալ ընկալում։ Թե ինչու է այդպես ստացվել, չեմ ուզում գնահատել։ Ամենայն հավանականությամբ՝ մեր հանրությունը լավ տեղեկացված չէ, քանզի ռուսները երբևիցե չեն հրաժարվել Հայաստանին զենք մատակարարելուց։ Ավելին՝ հայկական կողմը հնարավորություն է ունեցել, որպես ՀԱՊԿ անդամ, զենքը ձեռք բերել շատ ավելի լավ պայմաններով, քան Ադրբեջանը: Ես իմաստ չեմ տեսնում դրսի ուժերից բողոքելու մեջ։ 90–ականներին Ռուսաստանից մենք էլ ենք զենք բերել, Ադրբեջանն էլ։ Բայց հաղթել ենք մենք, իսկ Ադրբեջանը սկսել է բողոքել, թե, իբր, հայերը ռուսների աջակցությամբ են հաղթել։ Պարտվողը, որպես կանոն, միշտ էլ մեղավորներ է փնտրում իրենից դուրս։ Դրսին մեղադրելն իմ ոճը չի, և խորհուրդ կտայի մեր ժողովրդին ապավինել սեփական ուժերին։ Եթե դրսին ես մեղադրում անհաջողության համար, ապա ստացվում է, որ հաջողությունդ էլ ես կապում դրսի հետ, իսկ դա վտանգավոր մտածողություն է։ –Ըստ Ձեզ՝ ինչո՞ւ Հայաստանը չի բերել անհրաժեշտ զենքերը: –Կարծում եմ, որ այդ հարցի հասցեատերը պետք է ես չլինեմ: Իսկ եթե ուզում եք իմանալ իմ գնահատականը, ապա ասեմ։ 2011 թվականին Ղարաբաղի հարցով Կազանում հանդիպումից հետո Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները բոլորովին տարբեր հետևություններ արեցին: Մինչ այդ Ադրբեջանն արդեն սկսել էր արդիականացնել իր բանակը իսրայելական զինատեսակներ գնելով, իսկ 2011–ից հետո է՛լ ավելի մեծ քայլեր արեց այդ ուղղությամբ, այդ թվում՝ Ռուսաստանի հետ զենքի ու զինտեխնիկայի մատակարարման միջոցով։ Կազանից հետո հայկական կողմը ճիշտ հակառակ հետևությունն արեց՝ համարելով, որ բանակցություններում Հայաստանն ասաց «այո», և Ադրբեջանը մնաց միայնակ, և ուրեմն, ռիսկ չի անի պատերազմական գործողություններ վերսկսել։ Այդ ժամանակ Հայաստանի քաղաքական իշխանությունը որոշում կայացրեց ուշադրությունն ավելի շատ կենտրոնացնել այլ խնդիրների վրա։ –Ի՞նչ խնդիր է լուծում Ադրբեջանը, և ո՞րն է «փոխզիջում» կոչվածի ադրբեջանական տարբերակը։ –Ռազմական բալանսի փոփոխության միջոցով Ալիևը փորձում է շուռ տալ բանակցային տրամաբանությունը` փաստի առաջ կանգնեցնելով բոլորին: Մեկ բան ուզում եմ հատուկ շեշտել՝ մենք պետք է պատրանքներ չունենանք և կարծենք, որ բանակցային սեղանի շուրջ Ադրբեջանը գնալու է փոխզիջման։ Նրանք ցանկություն ունեն վերցնել ամբողջը։ Ադրբեջանի ախորժակը կարող ենք զսպել միայն ռազմական բալանսն ի նպաստ Հայաստանի ու Ղարաբաղի ապահովելով։ –Դատելով ամենից՝ հայաստանյան իշխանությունը հույս ուներ, որ Ադրբեջանն առանց ռուսական, այսպես ասած, դաբրոյի չի հարձակվի Ղարաբաղի վրա, և ԵՏՄ մտնելն ամեն հարց լուծում է: –Ասեմ, որ էդ «դաբրոները» միջազգային լուրջ հարաբերություններում հիմնականում չեն աշխատում: Օրինակ՝ ժամանակին մենք որ ազատագրում էինք Քելբաջարը, Զանգելանը, Ֆիզուլին, Ջաբրայիլը և այլն, այդպիսի «դաբրոներ» չունեինք։ Ճիշտ հակառակը՝ մենք այդ տարածքները ազատագրում էինք ի հեճուկս նույն Ռուսաստանի և միջազգային ճնշումների (ՄԱԿ–ի անվտանգության խորհուրդը մի քանի բանաձև է ընդունել Քելբաջարի ու Աղդամի մասով, բայց դե...): Այնպես որ, միջազգային հարաբերություններում, ուզենք թե չուզենք, ուժն է ծնում իրավունք: Տեսեք, թե ինչ է կատարվում Սիրիայում, Իրաքում. ամենուրեք մենք տեսնում ենք այդ «դաբրոների» հասկացողությունների կատարյալ տապալում, քանզի միջազգային իրավունքը դարձել է պայմանական հասկացողություն այդ տարածքներում: Նույնը կարելի է ասել Կոսովոյի, Ղրիմի, Աբխազիայի և այլ խնդիրների մասին: Ահա թե ինչու Ղարաբաղի հարցում մենք պետք է հենվենք նախ և առաջ մեր ուժերի վրա։ Պետք է արդիականացնենք մեր բանակը և դարձնենք 21-րդ դարին համահունչ մարտունակ կառույց: Եվ միայն ուժի դիրքերից պետք է հանդես գանք բանակցություններում՝ հակառակորդին թելադրելով մեր ուզածը: –Պարո՛ն Բաբայան, այդուհանդերձ, ռուսական դիրքորոշումը մեր հանրության մոտ հարցեր է առաջացրել։ Ի՞նչ կասեք այդ մասին։ –Կրկնեմ՝ ոչ մեկից պետք չէ բողոքել։ Լինի Ռուսաստանը, թե ԱՄՆ–ը։ Ամեն մեկն իր շահերն ունի, և պետք է անել ամեն ինչ, որ քո շահը հզորների շահերի հետ համընկնի, իսկ դրա համար պետք է լիարժեք սուբյեկտ դառնաս։ Ռազմավարական դաշնակից են դառնում ուժեղի հետ։ Ուժեղ պետությունն է գործընկեր դառնում և ոչ միայն Ռուսաստանի, այլև Միացյալ Նահանգների, Եվրոպայի և այլ երկրների համար: Ու ճիշտ հակառակը՝ թույլ երկիրը դատապարտված է դառնալու մանրադրամ, քանզի թույլի հետ ոչ ոք չի ուզենա երկարատև հեռանկարային հարաբերություններ հաստատել։ Պետք է մեկ բան շատ լավ հասկանալ՝ Ռուսաստանն ուզում է միաժամանակ լավ հարաբերություններ ունենալ և՛ Հայաստանի, և՛ Ադրբեջանի հետ (նույնը Վրաստանի մասով)։ Ընդ որում՝ հաշվի առնելով Թուրքիայի հետ Ռուսաստանի լարված հարաբերությունները և մեր՝ ՀԱՊԿ անդամ լինելու գործոնը՝ ռուսներն ավելի շատ հակված են մեր հետ սերտացնել հարաբերությունները: Դա ենթադրում է աջակցություն տարբեր ոլորտներում, այդ թվում նաև՝ ռազմական: Բայց դա չի ենթադրում, որ նրանք մեր տեղը պետք է կռվեն Ղարաբաղում: Այդպիսի բան չի եղել 90–ական թվականներին, չի լինի հիմա և չի լինելու ապագայում: Եվ այդ իմաստով Հայաստանի այսօրվա քաղաքական վերնախավը, հավանաբար, չի կարողացել բացատրել ժողովրդին, կամ ինքն էլ չի պատկերացրել, որ ղարաբաղյան հնարավոր պատերազմում ռուսներն ուղղակիորեն չեն օգնելու որևէ մեկին, և ԵՏՄ անդամ դառնալը որևէ երաշխիք չի տալիս, որ ռազմական բախում չի լինի: –Ապրիլյան վերջին թեժ բախումներից հետո շատ բան փոխվեց Հայաստանում: Մարդկանց աչքերը բացվեցին, և պարզվեց, որ բոլոր հարցերում անհրաժեշտ են լուրջ փոփոխություններ: Ի՞նչ եք կարծում՝ իրավիճակը կարելի՞ է փոխել, թե՞ մեզ սպառնում է լուրջ վտանգ` ադրբեջանական նոր ագրեսիայի տեսքով: –Ինչպես նշեցի, իրականությունը շատ մտահոգիչ է։ Ինձ համար այս ամենը տեսանելի էր շատ շուտվանից, որովհետև 1994–ին պատերազմը, ցավոք, չի ավարտվել։ Այլ հարց է, որ հաղթանակը դրանից հետո մսխվել է, իսկ հանրությանն էլ համոզել են, թե ամեն ինչ կարգին է։ Լավ է, որ այսօր այդ մասին արդեն Հայաստանում հասկանում է մեծամասնությունը: Ամեն ինչ կարելի է փոխել, բայց ասել, որ դրա համար շատ ժամանակ ունենք, խաբեություն կլինի: Կոնկրետ բանակի արմատական արդիականացման և նոր որակի կառավարման համար անհրաժեշտ է առնվազն 10 ամիս: Նույնը վերաբերում է նաև զենք–զինամթերքի նոր քանակների ստացման խնդրին: –Գանք ներքաղաքական խնդիրներին։ Դուք հետևո՞ւմ էիք Հայաստանում ընթացող քաղաքական գործընթացներին։ Եթե այո, ի՞նչ կասեք դրա մասին: Հիմա խոսվում է, թե քաղաքական նպատակով եք վերադարձել։ –Ասեմ, որ քաղաքական դաշտում ես թշնամիներ չունեմ։ Չեմ ուզում որևէ քաղաքական ուժի պիտակավորել։ Իմ կարծիքով հատկապես այս իրավիճակում թշնամի փնտրելը սխալ կլինի: Ատելության մթնոլորտը պետք է թողնենք անցյալին։ Չեմ պատրաստվում անդամագրվել որևէ կուսակցության։ Բայց ես տեսնում եմ, որ կան մարդիկ, ովքեր գաղափարակիցներ են։ Այդ մարդիկ իրենց նոր մտածողությամբ կարող են լուրջ ազդեցություն թողնել նաև մյուս քաղաքական ուժերի վրա: Եվ ես մեծ հույս ունեմ, որ նրանք կունենան հաջողություն: Կոնտեքստից դուրս մի բան եմ ուզում նշել՝ ի տարբերություն Ադրբեջանի՝ մինչև ապրիլյան թեժ մարտերը Հայաստանի քաղաքական վերնախավի օրակարգում, ցավոք, անվտանգության խնդիրը գլխավորներից չէր համարվում։ –Իսկ ինչո՞ւ էր այդպես, ըստ Ձեզ, պարո՛ն Բաբայան: –Ես դրա պատասխանն ունեմ, բայց չեմ ուզենա հիմա հնչեցնել։ Մի բան կարող եմ ասել՝ և՛ իշխանության մեջ, և՛ ընդդիմադիր դաշտում, և՛ ոչ կուսակցական հատվածներում կան կարող և հայրենասեր ուժեր, բայց դա բավարար չէ դրական փոփոխությունների հասնելու համար։ Թիկունքում պետք է արդյունավետ պետական կառավարում լինի, քաղաքական առողջ դաշտ լինի, ու զարգացող տնտեսություն ունենանք, որպեսզի առաջնագծում խնդիրներ չունենանք։ Ինձ իշխանության հարցը անձերի մակարդակով չի հետաքրքրում։ Ինձ հետաքրքրում է, թե ինչքանով ադեկվատ կլինի իշխանությունը` Հայաստանի և Ղարաբաղի առաջ կանգնած սպառնալիքները հաղթահարելու համար: Ի վերջո, դա է հուզում նաև հայ ժողովրդի ճնշող մեծամասնությանը: –Պարո՛ն Բաբայան, մենք կուզեինք, որ մի քանի հարցի էլ պատասխանեիք. նախ մանրամասն վերլուծեիք ղարաբաղյան չորսօրյա պատերազմը, դրա արդյունքները և այլն։ Մեր ժողովուրդը մասնագիտական գնահատականի և ռազմական գործին քաջատեղյակ մարդու ասելիքին է սպասում: Ի վերջո, ինչո՞ւ այսպես ստացվեց ռազմի դաշտում: Դուք նշեցիք մակրո խնդիրները, բայց կա նաև դետալային գնահատականի կարիք: –Պատերազմի ու բանակի հետ կապված հարցերը առանձին խոսակցության թեմա են, և ես կուզենայի դրանց անդրադառնալ զինվորականի տեսանկյունից։ Կարծում եմ՝ մեր ժողովուրդը բազմաթիվ հարցեր ունի. ես շատ լավ գիտեմ այդ հարցերի մասին ու կտամ դրանց պատասխանները։ Այդ թեմայով անպայման ես կխոսեմ, բայց այլ ֆորմատով։ –Առաջիկա Ձեր անելիքը ո՞րն է լինելու։ –Մի քանի օրից ես կգնամ Ղարաբաղ, քանզի իմ վերադարձի գլխավոր առաքելությունը տեսնում եմ հենց այնտեղ: Մնացածը ժողովրդի որոշելիքն է։

Серж Саргсян: “Мы в принципе были в состоянии дойти до Куры” Posted by ԹԱԹՈՒԼ ՀԱԿՈԲՅԱՆ Date: April 18, 2015 in: News & Events Отрывки из интервью Томаса де Ваала с Сержем Саргсяном, министром обороны Армении (ныне президентом Армении), 15 декабря 2000 г. Беседа началась с того, что Серж Саргсян в день интервью встретился с министром обороны Азербайджана Сафаром Абиевым. Серж Саргсян. Здесь, как вы знаете, в 10-х числах были сопредседатели [Минской группы ОБСЕ], и они нам предложили встретиться. Мы с Абиевым встретились в Брюсселе, посчитали, что 10-го числа не успеваем, и договорились о встрече 15 декабря в Садараке. Сегодня мы встретились. В принципе я доволен. Мы с Абиевым впервые так встречались в 1992 г. в Мартакерте. Томас де Ваал. В 1992 г.? С. С. Да, он тогда был еще исполняющим обязанности министра. Он вообще конструктивный человек, я уверен: он не хочет, чтобы война возобновилась. Мы говорили о мерах доверия. Договорились предпринять новые меры, чтобы исключить отдельные конфликты, которые сейчас случаются. Во-первых, не секрет, что с обеих сторон бывают потери. Нужно найти новые пути, сделать так, чтобы потерь не было. Во-вторых, договорились без каких-либо условий возвратить военнопленных. Мы в принципе уже больше года так и поступаем с военнопленными, потому что не видим смысла их здесь содержать. И, в-третьих, договорились всегда быть на связи, созваниваться по любым вопросам. Т. В. То, что вы из Карабаха и раньше работали в Азербайджане, помогает в создании взаимного доверия? Или не очень? С. С. Ну, я думаю, что особого доверия нет, хотя при встречах мы очень тепло друг с другом говорим. Вообще у меня были хорошие контакты (и не только на этой должности) с министром обороны, были прекрасные контакты с министром внутренних дел, с которым мы еще в советское время вместе работали в Карабахе. Т. В. С Усубовым? С. С. Да, с Рамилем Усубовым. У меня были нормальные контакты с [министром национальной безопасности] Намиком Аббасовым. А так, конечно, и знание азербайджанского языка, и знание самих азербайджанцев — все это не может отрицательно воздействовать. Т. В. Еще один момент, который остается загадочным. В мае началась операция по взятию Шуши. А в этот момент президент Армении находился в Тегеране, вел переговоры. Это какая-то игра? Он на самом деле знал и просто прикрывался или действительно между вами отсутствовала координация? С. С. Вы знаете, в те времена не со всеми нашими действиями руководство Армении было согласно. Я на сто процентов не могу сказать, знал ли Левон [Тер-Петросян] об этом дне, потому что на эту тему мы не говорили. Знал, конечно, Вазген Саргсян. Но там немного по-другому было, эта операция была спланирована на неделю раньше. Сейчас смешно об этом говорить, но из-за нескольких танковых снарядов, просто из-за нескольких снарядов мы перенесли эту операцию на неделю. И поэтому, во всяком случае, с нашей стороны, не было никаких обдуманных, серьезных действий — вот сейчас там собрались в Тегеране, и мы это сделаем. Т. В. Ну а потом, мы уже упомянули летнее наступление, их самое успешное наступление. Естественно, на их стороне появилась бронетехника, а какие упущения вы видите с вашей стороны? С. С. Думаю, одному Богу известно, как так сложилось. Потому что на самом деле почти был безнадежный вариант. Так получилось (думаю, это было неслучайно), что Азербайджан на неделю раньше нас получил свое вооружение. Когда азербайджанцы начали это серьезное наступление, у нас было всего лишь девять танков, из которых только восемь было на ходу. В 366-м полку было всего девять танков. Потом один они испортили, сожгли. И вот с этими восемью танками мы… Т. В. Это тот, который под Шушой был, да? С. С. Нет, нет, нет. Просто при выводе 366-го полка к нам приехал первый заместитель командующего Закавказским военным округом [Юрий] Греков, который пытался вывезти технику. На вертолетах они вывезли, если не ошибаюсь, около 30 боевых машин пехоты, и один танк сожгли, просто испортили. Думаю, первая и основная причина в том, что азербайджанцы все-таки всерьез нас не воспринимали. Они думали, что не сегодня, так завтра, не завтра, так послезавтра… Ну что там Карабах, что там Армения — у них и численность, и такая махина, вот они вооружение получали. И они серьезно не спланировали свои действия, не было серьезного общего командования… Может, это кощунственно звучит, но иногда я сравниваю ту ситуацию с футбольным матчем, когда в начале игры удары получаются слабые, тренируют вратаря, понимаете? У нас тоже так вышло, мы начали тренироваться. Вторая причина — то, что было в течение всей истории Советского Союза и пошло нам впрок. Ни одного карабахца не встретишь, который служил в Советской армии где-то в каптерке, на кухне. Все наши ребята служили в боевых частях, и у нас уже были люди, умевшие управлять танком, боевой машиной пехоты, знавшие, что такое оружие. Не секрет, что очень многие азербайджанцы в Советской армии служили не в строевых частях. В-третьих, мы в принципе обязаны были это делать, вынуждены. У нас просто не было другого выхода, потому что мы защищали свой дом, свою землю, своих детей. И каждый знал: за ним семья, дети, поэтому, конечно, у нас было преимущество. Не последнюю роль сыграло то, что карабахцы всегда были хорошими воинами. Исторически так сложилось. Ведь все маршалы, которых дал армянский народ, были оттуда, сотни, тысячи генералов и в царское, и в советское время, и в Великую Отечественную войну. Этот народ спокойный, тихий, но вот в таких условиях он полностью преображался. Конечно, и знание местности — тоже очень серьезный фактор. Не знаю, может быть, просто так было угодно Богу. Может быть, самая главная причина эта. Т. В. А внутренние раздоры (это, может быть, не то слово) играли какую-то роль? С. С. Конечно, они тоже играли серьезную роль. В Азербайджане была очень сложная внутриполитическая обстановка, а у нас такой проблемы не было. У нас все было на это направлено, все, что было, начиная с женщин и кончая тракторами (извините за грубое выражение), и не бывало, чтобы, допустим, мне что-то нужно было, а мне кто-то сказал, что нельзя. Ну, и постепенность. Она усиливала нас и ослабляла их. Где-то подбиваешь танк, берешь его. Через неделю этот танк уже с твоей стороны стреляет. Это серьезно. И получилось так, что где-то уже весной 1993 г. у нас было столько же танков, сколько у азербайджанцев. Хотя у них вначале было в три-четыре раза больше. Мы у них взяли 156 танков. Т. В. Но вы тоже прекрасно знаете, будучи уже в Армении, что именно занятие этих районов, Агдама и т. д., создает самые большие политические и гуманитарные проблемы. Значит, если был бы взят только Нагорный Карабах и, может быть, Лачин, не было сейчас бы такого острого вопроса. С. С. Я считаю, что мы просто сделали самое необходимое. Если бы в 1994 г. у нас было единое мнение, если бы было еще немного боеприпасов, мы могли бы решить большую задачу, которая, возможно, вначале была бы воспринята негативно, но потом сыграла бы очень положительную роль. Мы в принципе были в состоянии дойти до Куры, и в этом случае, конечно, Азербайджан сильно ослабел бы, беженцев было бы, наверное, в два-три раза больше, и территорий потеряно в два-три раза больше. Думаю, они тогда были бы сговорчивее. Понимаете, не мы это начали. И я не знаю в мировой практике ни одного случая, когда не учитывали бы результаты войны. Т. В. У меня была беседа с Левоном Тер-Петросяном, и хотелось бы услышать ваше мнение. Он говорит, что до его отставки Вазген Саргсян, Серж Саргсян, Роберт Кочарян вообще не хотели договариваться с Азербайджаном, считая, что можно жить в этой ситуации, с этим статусом. С. С. Нет, так не было. Т. В. Но были разногласия? С. С. Разногласия были. Он считал, что пришло время, когда мы должны пойти на уступки. Мы полагали, что есть еще резервы, что полностью не исчерпаны возможности добиться большего мирным путем. Я даже его просил: «Левон, дай нам хоть шесть месяцев, давайте еще раз попробуем, может, что-то у нас получится». Он, вернее, не он, а люди, которые его подтолкнули на это, они придерживались другой крайности. Им казалось, что если сейчас этого не будет — то всё, в Армении ничего не сможет развиваться, не получится, они потеряют власть. Но мы считали, что есть резервы. Т. В. Но что для вас было недопустимо? С. С. Недопустимо было то, что мы почти возвращались к статус-кво. То есть к тому, с чего начали. Т. В. В 1988 г.? С. С. Да, конечно. Мы в принципе возвращались. И мы должны были просто довериться каким-то прекрасным словам азербайджанцев или посредников. А если бы они передумали? А дальше? Мы один раз пошли на такую войну, и я не думаю, что во второй раз смогли бы пойти на такое. Это было просто невозможно. Такое возможно, может быть, лет через пятьдесят или через сто. Но когда ты говоришь солдату: отходи, больше он туда не пойдет. Просто не пойдет. Не было никаких серьезных гарантий. Видите ли, сейчас отдадим территорию, а потом рассмотрим. А почему они должны были дальше рассматривать? Почему? Смысла не было. Т. В. Все-таки это не в один прекрасный день случилось, это процесс. Вы все были советскими гражданами, общались, были в комсомоле, вы ездили в Баку. Какой для вас был ключевой момент, что вы все-таки по-другому смотрите на Карабах? С. С. Знаете, у меня гуманитарное образование, я прекрасно знаю армянскую историю. Т. В. Вы историк? С. С. Нет, я филолог. Я в отличие от многих руководителей движения получил чисто армянское образование, и для меня, конечно, более странными были эти вещи. Не скажу, что я какие-то подпольные вещи делал до 1988 г., абсолютно нет. Даже в феврале 1988-го я не был одним из руководителей. Это позже мы с Кочаряном подключились. Для меня эти вещи были неприемлемы, понимаете? Все-таки это изнутри пошло. Подавляющее большинство имен в Карабахе — русские имена. Допустим, у меня тоже не армянское имя, у Кочаряна тоже. Не знаю, машинально или нет, но я своих детей назвал армянскими именами, чисто армянскими… Но это с одной стороны, а с другой в принципе я знал азербайджанский язык и по характеру я человек коммуникабельный. Поэтому у меня было очень много друзей-азербайджанцев. Не только азербайджанцев — аварцев, лезгин. Т. В. Ну, а то, что вы потом с Кочаряном стали подниматься, это признак того, что местная власть не смогли справиться? С. С. Не знаю даже, как это объяснить, может быть, зависит от характера — не могли в стороне оставаться. Возможно, это пошло от того, что некоторые руководители были просто назначенными людьми, не было лидера. Ну, так получилось. Мы по-настоящему подключились гораздо позже. Т. В. Фактически в 1992-м? С. С. Нет. Уже в 1988 г., после того как [Борис] Кеворков ушел, пришел Генрих Погосян, предложил мне работать своим помощником, а я отказался. Тогда Кочарян уже был одним из лидеров. Ну, а затем заместитель председателя облисполкома мне дал назначение, все было официально. Так что, наверное, в тот период. Т. В. Но были два течения, дашнаки и недашнаки, скажем так, и это тоже был принципиальный момент для вас? С. С. Для меня да, принципиальный. Я, честно говоря, не испытывал особого стремления работать в партийных органах. Тогда я окончил университет, было намерение заниматься научной работой. Параллельно работал на Ереванском электротехническом заводе, и как рабочего меня приняли в партию. Ну, отказываться тоже было глупо — чтобы научной работой нормально заниматься, нужно было стать членом партии. И когда я поехал в Степанакерт, мне сказали… можно сказать, что силой заставили работать, у меня особого желания не было. То есть во мне это не сидит. Я не люблю партии. Кстати, до сих пор. Дашнаки не могли бы появиться раньше 1990—1991 гг. Но по самой структуре этой партии они не могли быть открытыми. Понимаете, многие партии подавляют самостоятельность человека. Очень многие, если не все. Человек как бы становится сам себе не хозяин. И независимо от того, были там дашнаки, не были, не знаю, я не мог быть дашнаком. Я им в лицо говорил: «Ну какие из вас дашнаки? Вы даже не знаете, как, когда образовался “Дашнакцутюн”. Не знаете руководителей дашнаков. Да вообще ничего не знаете». Ну, с русским образованием человек пришел, говорит: я дашнак. Да какой ты дашнак, слушай? Т. В. Но то, что вы не были дашнаком, это тоже вызвало доверие АОД [Армянского общенационального движения], да? Это в 1991-м… С. С. Думаю, да. И не только АОД, и ребят, что там были. Не думаю, что если бы к нам не было доверия, АОД нас избрал бы. Раньше ни я, ни Роберт не были знакомы с руководителями. Ни с Левоном [Тер-Петросяном], ни с Вазгеном [Манукяном] ни с Вано [Сирадегяном]… Если бы мы собой что-то представляли, то потом бы познакомились. Другое дело, если бы мы когда-то вместе учились и, допустим, они нас знали. Не было такого. Я понимаю ваш вопрос. Но я никогда не был членом АОД. Никогда не был избран в какие-то местные или здешние органы, хотя они берут это откуда-то и в газетах печатают. Да, я участвовал в работе съезда, а как тогда было не участвовать? На самом деле я был членом АОД, но не АОД как партии. Да, был. А кто тогда в Армении не был членом Армянского общенационального движения? Никогда я не был членом этой партии и не мог быть. Хотя конечно возможности на каждом шагу были. До того не был, что моей фамилия не было даже в списках на выборы 1995 г., когда парламент избирали. http://www.aniarc.am/2015/04/18/thomas-de-waal-interview-serzh-sargsyan-2000/

Լեւոն Տեր-Պետրոսյան. «Քանի դեռ Հայաստանը զուրկ է թեկուզ մեկ գերտերության աջակցությունից, պետք է զերծ մնալ ԼՂ անկախությունը միակողմանիորեն ճանաչելու խելահեղ մտքից». ilur.am Լեւոն Տեր-Պետրոսյան. «Միջազգային հանրությունը վաղ թե ուշ ճանաչելու է ԼՂ-ի անկախությունը» ilur.am. Կասկածից վեր է, որ միջազգային հանրությունը վաղ թե ուշ ճանաչելու է Ղարաբաղի անկախությունը։ Այսպիսի համոզում արտահայտելու հիմք է ծառայում այն պարագան, որ աշխարհը, հանձինս Մինսկի խմբի համանախագահության եւ անձամբ Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի եւ Ֆրանսիայի նախագահների, արդեն իսկ ճանաչել է հանրաքվեի միջոցով ինքնորոշվելու Ղարաբաղի ժողովրդի իրավունքը։ Այս կապակցությամբ ես ուշադրություն եմ ուզում հրավիրել ԱՄՆ Պետդեպի փոխխոսնակ Մարկ Թոների ս.թ. մայիսի 5-ին արած հետեւյալ հայտարարության վրա. «Միացյալ Նահանգները, միջազգային հանրության մնացյալ անդամների հետ միասին, չի ճանաչում Լեռնային Ղարաբաղը։ Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակը որոշվելու է համընդգրկուն կարգավորման կոնտեքստում»։ Իսկ համընդգրկուն կարգավորում ասվածը ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ Մինսկի խմբի համանախագահության կողմից Մադրիդյան սկզբունքների հիման վրա մշակված պլանը, որում եւ ամրագրված է հանրաքվեի միջոցով Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման, այն է՝ անկախ պետություն ստեղծելու իրավունքը։ Ուստի Հայաստանն իր գործողություններով (խոսքը, մասնավորապես, Ղարաբաղը միակողմանիորեն ճանաչելու գաղափարի մասին է) ոչ թե պետք է շեղվի կարգավորման ընդհանուր տրամաբանությունից, այլ ընդհակառակը, ամբողջապես ներգրավվի Մինսկի խմբի բանակցային գործընթացում եւ կառուցողաբար ձգտի հասնել իր նպատակին, քանի որ, ինչպես արդեն նշվեց, այդ գործընթացի օրակարգում քննարկվող փաստաթուղթը պարունակում է Ղարաբաղի անկախության ձեռքբերման անհրաժեշտ իրավական հիմքերը։ Այս առումով գնահատելի եմ համարում, որ Հայաստանի իշխանությունները, Ղարաբաղի ղեկավարության համամտությամբ, ողջամտորեն խուսափեցին որոշ խորհրդարանականների անհաշվենկատ նախաձեռնությանը տուրք տալու գայթակղությունից։ Միակողմանի ճանաչումը, եթե այն ապահովագրված չէ միջազգային կազմակերպությունների (ՄԱԿ-ի, ԵԱՀԿ-ի) կամ գերտերություններից մեկ-երկուսի աջակցությամբ, հղի է անկանխատեսելի ու աղետալի հետեւանքներով, որոնք այնքան ակնհայտ են, որ հարկ չկա անգամ թվարկելու։ Ազգային փոքրամասնությունների անկախացման բոլոր հաջողված դեպքերը (Էրիտրեա, Արեւելյան Թիմոր, Կոսովո, Հարավային Սուդան, Ղրիմ, Աբխազիա, Հարավային Օսեթիա) տեղի են ունեցել բացառապես այդպիսի աջակցության առկայության շնորհիվ։ Հետեւաբար, քանի դեռ Հայաստանը զուրկ է միջազգային կազմակերպությունների կամ թեկուզ մեկ գերտերության աջակցությունից, պետք է զերծ մնալ Ղարաբաղի անկախությունը միակողմանիորեն ճանաչելու խելահեղ մտքից։ Կարգավորման գործընթացում հաջողության հասնելու համար, բացի Մադրիդյան սկզբունքներում ամրագրված ինքնորոշման հանրաքվեի գաղափարի հետապնդումից, հայկական դիվանագիտությունը պարտավոր է օգտագործել նաեւ Ղարաբաղի անկախության անհրաժեշտության հիմնավորման չափազանց կարեւոր մի այլ կռվան։ Խոսքը վերաբերում է միջազգային իրավունքի բնագավառում վերջին տասնամյակների ընթացքում ակտիվորեն մշակվող, այսպես կոչված, «անջատում հանուն փրկության» (remedial secession) դոկտրինին, որի էությունը հետեւյալն է։ Երբ որեւէ պետություն, իշխանությունների մակարդակով ռասայական, ազգային, կրոնական եւ այլատյացության հողի վրա սիստեմատիկաբար ոտնահարում է իր կազմում գտնվող էթնո-տերիտորիալ փոքրամասնության քաղաքացիական իրավունքները, դիմում բռնությունների, սպառնում բնաջնջմամբ կամ տեղահանությամբ, ապա միջազգային հանրությունը, այլեւս անհնարին համարելով տվյալ ժողովուրդների համակեցությունը, պարտավոր է հարկադրաբար, հանուն փոքրամասնության գոյության պահպանման, անջատել նրա զբաղեցրած տարածքը տվյալ պետությունից։ Ի դեպ, այս կռվանը ժամանակին օգտագործվել է հայկական դիվանագիտության կողմից։ Դեռեւս ԵԱՀԿ 1996 թվականի լիսաբոնյան գագաթնաժողովում ունեցած իմ ելույթում ես, մասնավորապես, ասել եմ հետեւյալը. «Այս գագաթնաժողովում, մեզ թվում է, Ադրբեջանը փորձում է խախտել բանակցային գործընթացի բոլորի կողմից ընդունված տրամաբանությունը։ Մեր խորին համոզմամբ՝ ղարաբաղյան հիմնախնդիրը Ադրբեջանի կողմից առաջարկված սկզբունքների հիման վրա լուծելու դեպքում, Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության վրա կախված կլինի ցեղասպանության կամ բռնի տեղահանության մշտական սպառնալիքը։ Սումգայիթի (1988 թ. փետրվար), Կիրովաբադի (1988 թ. նոյեմբեր) եւ Բաքվի (1990 թ. հունվար) հակահայկական ջարդերի, ինչպես նաեւ Ղարաբաղի 24 հայկական գյուղերի բնակչության տեղահանության (1991 թ. մայիս – հունիս) փորձը ամենայն ակներեւությամբ ցույց է տալիս, որ Ադրբեջանը, չնայած բոլոր հավաստիացումներին, չի կարող Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության անվտանգության երաշխիքներ ապահովել։ Ուստի, մենք այն կարծիքին ենք, որ նոր ողբերգության բացառման միակ հնարավորությունը Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի հարգումն է» (Լ. Տեր-Պետրոսյան, Ընտրանի, Երեւան 2006, էջ 549)։ Ամիսներ անց այս միտքը շատ ավելի հստակ ես արտահայտել եմ ֆրանսիական «Պոլիտիկ Էնտերնասիոնալ» հանդեսին տված հարցազրույցում. «Ղարաբաղի ինքնորոշման իրավունքի պաշտպանությունը բխում է ոչ թե պարզ ազգային ամբիցիայից, այլ այն հստակ գիտակցությունից, որ (Լիսաբոնում) առաջարկված լուծման դեպքում Ղարաբաղի հայության գլխին մշտապես կախված է լինելու ցեղասպանության վտանգը։ Հայ ժողովուրդն այս դարում արդեն մեկ անգամ ենթարկվել է ցեղասպանության։ Երկրորդ ցեղասպանություն նա չի հանդուրժի» (“Politique internationale”, No. 75, 1997. հայերեն թարգմանությունը` Լ. Տեր-Պետրոսյան, Ընտրանի, Երեւան 2006, էջ 552)։ «Remedial secession» սկզբունքի կիրառման փաստարկն ընդգրկվել է նաեւ Միջազգային Ճգնաժամային Խմբի (ICG) Ղարաբաղյան հակամարտությանը նվիրված 2005 թվականի զեկույցում, խմբի վերլուծաբան Լեւոն Զուրաբյանի պնդմամբ։ Ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման հարցում «անջատում հանուն փրկության» դոկտրինի կիրառման կարեւորությունն այնքան մեծ է, որ հայկական կողմի դիվանագիտությունն իրավունք չունի այն անտեսել։ Բարեբախտաբար, մենք ունենք միջազգային իրավունքի մի հրաշալի մասնագետ, որը տարիներ շարունակ տարբեր ֆորումներում զբաղվում է տվյալ դոկտրինի մշակման աշխատանքներով եւ մեծ հեղինակություն է վայելում այդ ֆորումներում։ Դա ֆրանսահայ հայտնի փաստաբան Րաֆֆի Գալֆայանն է, որը վերջերս ինձ գրած անձնական նամակում պատրաստակամություն է հայտնել, համապատասխան մասնագետների ուղեկցությամբ, գալ Երեւան եւ ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության աշխատակիցների հետ միասին ձեռնարկել Ղարաբաղի բնակչության նկատմամբ ադրբեջանական իշխանությունների կողմից տասնյակ տարիներ շարունակ կիրառված մարդու իրավունքների ոտնահարումներին, բռնի տեղահանություններին, պատերազմական գործողություններին վերաբերող մի ծանրակշիռ թղթածրարի պատրաստմանը՝ այն միջազգային ատյաններում ընդհուպ մինչեւ ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդում ներկայացնելու համար։ Վստահ եմ, որ ՀՀ ԱԳՆ-ն սիրահոժար կերպով կօգտվի այս պատեհությունից։ http://www.aravot.am/2016/05/06/688982/

В Москве перед посольством Турции на акцию пришло 15 человек. Մոսկվայում Թուրքիայի դեսպանատան մոտ մեկնարկել է 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության հիշատակին նվիրված հանրահավաքը. հաղորդում է Life-ru-ն: Ակցիային մասնակցում է մոտ 15 մարդ: Դեսպանատան շենքը շրջափակվել է ոստիկանության և հատուկ նշանակության ստորաբաժանման աշխատակիցների կողմից: «Ողջ աշխարհի հայերն ապրիլի 24-ին հիշատակում են Օսմանյան կայսրության տարածքում տեղի ունեցած ցեղասպանության զոհերի հիշատակը: http://www.tert.am/am/news/2016/04/24/moscow/2000082 A судя по фотографиям и того меньше...)))

На счет боеприпасов.

Я не считаю, что отсутствие официальной информации об военных закупках (или об заключенных сделках об покупке вооружений) - это есть хорошо. Поскольку это наводит на мысль, что такие закупки вовсе отсутствуют у нас. А то в последние 5 лет, по военным закупкам, были одни только слухи, но ничего официального. Вот и задаются люди вопросом - конкретно в чем именно, кроме пафосных слов, заключается военного сотрудничество с Россией, которое типа у нас находится на гораздо более глубоком уровне, как говорят чиновики))

В этом году будет парад, и все станет ясно.

Наверное ни хрена и не получала, раз об этом нет никакой официальной информации (кроме фейк новостей в прессе). И если не получала, то зачем были нужны все те лживые заявляния об том, что типа у России военное сотрудничество с Арменией находится на гораздо более глубоком уровне, нежели с Азербайджаном? Народ успокаивали с этим, что ли? Типа те вооружения, которые Азербайджан покупает у России, мы по линии ОДКБ получаем по более низким ценам. Ведь именно так заявляли. Вот за последние 5 лет (после парада 2011-го года), официально, сколько вооружений закупила наша армия у России? (сколько танков и тому подробное). Есть ли такая информация? Или типа говорят об секретной информации, чтобы скрыть отсутствие закупок?

После посмотра этого сюжета у меня возник вопрос - Армения от России, в последние годы, вообще хоть какое-то вооружения получала или как?

В списке сайта meydan tv уже 80 погибших военных. https://www.meydan.tv/az/site/opinion/13405/