Գարնան արծիվ

Լեւոն Տեր-Պետրոսյան. «Քանի դեռ Հայաստանը զուրկ է թեկուզ մեկ գերտերության աջակցությունից, պետք է զերծ մնալ ԼՂ անկախությունը միակողմանիորեն ճանաչելու խելահեղ մտքից». ilur.am Լեւոն Տեր-Պետրոսյան. «Միջազգային հանրությունը վաղ թե ուշ ճանաչելու է ԼՂ-ի անկախությունը» ilur.am. Կասկածից վեր է, որ միջազգային հանրությունը վաղ թե ուշ ճանաչելու է Ղարաբաղի անկախությունը։ Այսպիսի համոզում արտահայտելու հիմք է ծառայում այն պարագան, որ աշխարհը, հանձինս Մինսկի խմբի համանախագահության եւ անձամբ Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի եւ Ֆրանսիայի նախագահների, արդեն իսկ ճանաչել է հանրաքվեի միջոցով ինքնորոշվելու Ղարաբաղի ժողովրդի իրավունքը։ Այս կապակցությամբ ես ուշադրություն եմ ուզում հրավիրել ԱՄՆ Պետդեպի փոխխոսնակ Մարկ Թոների ս.թ. մայիսի 5-ին արած հետեւյալ հայտարարության վրա. «Միացյալ Նահանգները, միջազգային հանրության մնացյալ անդամների հետ միասին, չի ճանաչում Լեռնային Ղարաբաղը։ Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակը որոշվելու է համընդգրկուն կարգավորման կոնտեքստում»։ Իսկ համընդգրկուն կարգավորում ասվածը ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ Մինսկի խմբի համանախագահության կողմից Մադրիդյան սկզբունքների հիման վրա մշակված պլանը, որում եւ ամրագրված է հանրաքվեի միջոցով Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման, այն է՝ անկախ պետություն ստեղծելու իրավունքը։ Ուստի Հայաստանն իր գործողություններով (խոսքը, մասնավորապես, Ղարաբաղը միակողմանիորեն ճանաչելու գաղափարի մասին է) ոչ թե պետք է շեղվի կարգավորման ընդհանուր տրամաբանությունից, այլ ընդհակառակը, ամբողջապես ներգրավվի Մինսկի խմբի բանակցային գործընթացում եւ կառուցողաբար ձգտի հասնել իր նպատակին, քանի որ, ինչպես արդեն նշվեց, այդ գործընթացի օրակարգում քննարկվող փաստաթուղթը պարունակում է Ղարաբաղի անկախության ձեռքբերման անհրաժեշտ իրավական հիմքերը։ Այս առումով գնահատելի եմ համարում, որ Հայաստանի իշխանությունները, Ղարաբաղի ղեկավարության համամտությամբ, ողջամտորեն խուսափեցին որոշ խորհրդարանականների անհաշվենկատ նախաձեռնությանը տուրք տալու գայթակղությունից։ Միակողմանի ճանաչումը, եթե այն ապահովագրված չէ միջազգային կազմակերպությունների (ՄԱԿ-ի, ԵԱՀԿ-ի) կամ գերտերություններից մեկ-երկուսի աջակցությամբ, հղի է անկանխատեսելի ու աղետալի հետեւանքներով, որոնք այնքան ակնհայտ են, որ հարկ չկա անգամ թվարկելու։ Ազգային փոքրամասնությունների անկախացման բոլոր հաջողված դեպքերը (Էրիտրեա, Արեւելյան Թիմոր, Կոսովո, Հարավային Սուդան, Ղրիմ, Աբխազիա, Հարավային Օսեթիա) տեղի են ունեցել բացառապես այդպիսի աջակցության առկայության շնորհիվ։ Հետեւաբար, քանի դեռ Հայաստանը զուրկ է միջազգային կազմակերպությունների կամ թեկուզ մեկ գերտերության աջակցությունից, պետք է զերծ մնալ Ղարաբաղի անկախությունը միակողմանիորեն ճանաչելու խելահեղ մտքից։ Կարգավորման գործընթացում հաջողության հասնելու համար, բացի Մադրիդյան սկզբունքներում ամրագրված ինքնորոշման հանրաքվեի գաղափարի հետապնդումից, հայկական դիվանագիտությունը պարտավոր է օգտագործել նաեւ Ղարաբաղի անկախության անհրաժեշտության հիմնավորման չափազանց կարեւոր մի այլ կռվան։ Խոսքը վերաբերում է միջազգային իրավունքի բնագավառում վերջին տասնամյակների ընթացքում ակտիվորեն մշակվող, այսպես կոչված, «անջատում հանուն փրկության» (remedial secession) դոկտրինին, որի էությունը հետեւյալն է։ Երբ որեւէ պետություն, իշխանությունների մակարդակով ռասայական, ազգային, կրոնական եւ այլատյացության հողի վրա սիստեմատիկաբար ոտնահարում է իր կազմում գտնվող էթնո-տերիտորիալ փոքրամասնության քաղաքացիական իրավունքները, դիմում բռնությունների, սպառնում բնաջնջմամբ կամ տեղահանությամբ, ապա միջազգային հանրությունը, այլեւս անհնարին համարելով տվյալ ժողովուրդների համակեցությունը, պարտավոր է հարկադրաբար, հանուն փոքրամասնության գոյության պահպանման, անջատել նրա զբաղեցրած տարածքը տվյալ պետությունից։ Ի դեպ, այս կռվանը ժամանակին օգտագործվել է հայկական դիվանագիտության կողմից։ Դեռեւս ԵԱՀԿ 1996 թվականի լիսաբոնյան գագաթնաժողովում ունեցած իմ ելույթում ես, մասնավորապես, ասել եմ հետեւյալը. «Այս գագաթնաժողովում, մեզ թվում է, Ադրբեջանը փորձում է խախտել բանակցային գործընթացի բոլորի կողմից ընդունված տրամաբանությունը։ Մեր խորին համոզմամբ՝ ղարաբաղյան հիմնախնդիրը Ադրբեջանի կողմից առաջարկված սկզբունքների հիման վրա լուծելու դեպքում, Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության վրա կախված կլինի ցեղասպանության կամ բռնի տեղահանության մշտական սպառնալիքը։ Սումգայիթի (1988 թ. փետրվար), Կիրովաբադի (1988 թ. նոյեմբեր) եւ Բաքվի (1990 թ. հունվար) հակահայկական ջարդերի, ինչպես նաեւ Ղարաբաղի 24 հայկական գյուղերի բնակչության տեղահանության (1991 թ. մայիս – հունիս) փորձը ամենայն ակներեւությամբ ցույց է տալիս, որ Ադրբեջանը, չնայած բոլոր հավաստիացումներին, չի կարող Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության անվտանգության երաշխիքներ ապահովել։ Ուստի, մենք այն կարծիքին ենք, որ նոր ողբերգության բացառման միակ հնարավորությունը Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի հարգումն է» (Լ. Տեր-Պետրոսյան, Ընտրանի, Երեւան 2006, էջ 549)։ Ամիսներ անց այս միտքը շատ ավելի հստակ ես արտահայտել եմ ֆրանսիական «Պոլիտիկ Էնտերնասիոնալ» հանդեսին տված հարցազրույցում. «Ղարաբաղի ինքնորոշման իրավունքի պաշտպանությունը բխում է ոչ թե պարզ ազգային ամբիցիայից, այլ այն հստակ գիտակցությունից, որ (Լիսաբոնում) առաջարկված լուծման դեպքում Ղարաբաղի հայության գլխին մշտապես կախված է լինելու ցեղասպանության վտանգը։ Հայ ժողովուրդն այս դարում արդեն մեկ անգամ ենթարկվել է ցեղասպանության։ Երկրորդ ցեղասպանություն նա չի հանդուրժի» (“Politique internationale”, No. 75, 1997. հայերեն թարգմանությունը` Լ. Տեր-Պետրոսյան, Ընտրանի, Երեւան 2006, էջ 552)։ «Remedial secession» սկզբունքի կիրառման փաստարկն ընդգրկվել է նաեւ Միջազգային Ճգնաժամային Խմբի (ICG) Ղարաբաղյան հակամարտությանը նվիրված 2005 թվականի զեկույցում, խմբի վերլուծաբան Լեւոն Զուրաբյանի պնդմամբ։ Ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման հարցում «անջատում հանուն փրկության» դոկտրինի կիրառման կարեւորությունն այնքան մեծ է, որ հայկական կողմի դիվանագիտությունն իրավունք չունի այն անտեսել։ Բարեբախտաբար, մենք ունենք միջազգային իրավունքի մի հրաշալի մասնագետ, որը տարիներ շարունակ տարբեր ֆորումներում զբաղվում է տվյալ դոկտրինի մշակման աշխատանքներով եւ մեծ հեղինակություն է վայելում այդ ֆորումներում։ Դա ֆրանսահայ հայտնի փաստաբան Րաֆֆի Գալֆայանն է, որը վերջերս ինձ գրած անձնական նամակում պատրաստակամություն է հայտնել, համապատասխան մասնագետների ուղեկցությամբ, գալ Երեւան եւ ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության աշխատակիցների հետ միասին ձեռնարկել Ղարաբաղի բնակչության նկատմամբ ադրբեջանական իշխանությունների կողմից տասնյակ տարիներ շարունակ կիրառված մարդու իրավունքների ոտնահարումներին, բռնի տեղահանություններին, պատերազմական գործողություններին վերաբերող մի ծանրակշիռ թղթածրարի պատրաստմանը՝ այն միջազգային ատյաններում ընդհուպ մինչեւ ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդում ներկայացնելու համար։ Վստահ եմ, որ ՀՀ ԱԳՆ-ն սիրահոժար կերպով կօգտվի այս պատեհությունից։ http://www.aravot.am/2016/05/06/688982/

В Москве перед посольством Турции на акцию пришло 15 человек. Մոսկվայում Թուրքիայի դեսպանատան մոտ մեկնարկել է 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության հիշատակին նվիրված հանրահավաքը. հաղորդում է Life-ru-ն: Ակցիային մասնակցում է մոտ 15 մարդ: Դեսպանատան շենքը շրջափակվել է ոստիկանության և հատուկ նշանակության ստորաբաժանման աշխատակիցների կողմից: «Ողջ աշխարհի հայերն ապրիլի 24-ին հիշատակում են Օսմանյան կայսրության տարածքում տեղի ունեցած ցեղասպանության զոհերի հիշատակը: http://www.tert.am/am/news/2016/04/24/moscow/2000082 A судя по фотографиям и того меньше...)))

На счет боеприпасов.

Я не считаю, что отсутствие официальной информации об военных закупках (или об заключенных сделках об покупке вооружений) - это есть хорошо. Поскольку это наводит на мысль, что такие закупки вовсе отсутствуют у нас. А то в последние 5 лет, по военным закупкам, были одни только слухи, но ничего официального. Вот и задаются люди вопросом - конкретно в чем именно, кроме пафосных слов, заключается военного сотрудничество с Россией, которое типа у нас находится на гораздо более глубоком уровне, как говорят чиновики))

В этом году будет парад, и все станет ясно.

Наверное ни хрена и не получала, раз об этом нет никакой официальной информации (кроме фейк новостей в прессе). И если не получала, то зачем были нужны все те лживые заявляния об том, что типа у России военное сотрудничество с Арменией находится на гораздо более глубоком уровне, нежели с Азербайджаном? Народ успокаивали с этим, что ли? Типа те вооружения, которые Азербайджан покупает у России, мы по линии ОДКБ получаем по более низким ценам. Ведь именно так заявляли. Вот за последние 5 лет (после парада 2011-го года), официально, сколько вооружений закупила наша армия у России? (сколько танков и тому подробное). Есть ли такая информация? Или типа говорят об секретной информации, чтобы скрыть отсутствие закупок?

После посмотра этого сюжета у меня возник вопрос - Армения от России, в последние годы, вообще хоть какое-то вооружения получала или как?

В списке сайта meydan tv уже 80 погибших военных. https://www.meydan.tv/az/site/opinion/13405/

Кстати, Затикян - организатор взрывов в московском метро, был женат на родной сестре Айрикяна,

Короче, все политики Армении с 1991-го года - это агенты КГБ. Все без исключения, кроме Айрикяна. Есть Айрикян и только он. И его, оказывается, в 2013-м эпосагет-"агент КГБ" заказал, чтобы он не смог выиграть президентские выборы!!! А Раффи - тоже "агент КГБ", после этого не вышел из президентской компании, не подержав Айрикяна. Ах, какой негодник, ара!!! И чего мы тут обсуждаем столько, вместо того, чтобы молиться на Айрикяна)))

А как же бедный Сашик?))

Լևոն Տեր-Պետրոսյանի մամուլի ասուլիսը 2008-ի Մարտի 1-ին, իր առանձնատանը Հատվածներ Ինչ եմ տեսել: Առավոտյան ժամը վեցին ինձ արթնացրին, ես մեքենայի մեջ քնած էի: Ասացին, որ շարժ կա` Փարաքարից և Դավիթաշենից` ներքին զորքերի և հատուկ զորամասերի, առանց տեխնիկայի` ոչ ջրցան մեքենաներ, ոչ զրահապատ մեքենաներ: Հիմնականում մարդատար մեքենաներով, որոնց ետևից, սա ասում եմ, ինչ որ հաղորդել են, բեռնատար մեքենաներով զինվորներ: Վեցին ինձ արթնացրին, ես դուրս եկա հրապարակ, մարդկանց հետ զրուցեցի: Չէինք կարծում, որ նման բան կարող է տեղի ունենալ, որովհետև նման ահազանգեր մենք ամեն գիշեր ստանում էինք: Հանգիստ էինք, բայց բոլոր դեպքերում միացրինք միկրոֆոնները: Շատ արագ եկան, 6.30-6.40, երևացին, նախ շրջակա փողոցներում պտտվեցին, հետո միանգամից հայտնվեցին հրապարակում: Ես միկրաֆոնից մեր ժողովրդին ասացի հետևյալը` ես խնդրում եմ հանդարտություն, հանգստություն, ոչ մի ընդվզում, ոչ մի բողոք, ոչ մի գոչյուն, և ասացի` տեսնենք, թե ոստիկանությունը մեզանից ինչ է ուզում: Ասացի` ոչ մի շփում ոստիկանության հետ: Սա եղել է իմ վերջին խոսքը: Ոստիկանական շարքերը շարժվեցին առաջ և սկսեցին մահակներով ուղղակի ջարդել այդ ժողովրդին: Երկու բան եմ տեսել` մահակներ և էլեկտրաշոկի կայծեր: Ոչ մի զգուշացում չի եղել, ոչ մի ժամանակ չի տրվել, իմ ելույթի վերջին խոսքի վրա տեղի է ունեցել այդ հարձակումը: Տասը-տասնհինգ վայրկյան հետո իմ թևերը ոլորել-իջեցրել են հարթակից: Մի քանի վայրկյան հետո հարթակում հայտնվեցին նախագահի պահպանության ծառայության սպաները Գրիշա Սարկիսովի գլխավորությամբ: Անմիջապես ինձ շրջապատեցին: Իմ թիկնապահները ինձ պաշտպանում էին, հինգ օրինական թիկնապահներ, որոնք այդ նույն ծառայության բաժանմունքն են, նրանք ենթարկվում են Սարկիսովին: Իմ տղաները ինձ պաշտպանեցին: Բայց նրանք շատ էին և ավելի հաղթանդամ, իմ տղաներին մի կողմ մեկուսացրին, իմ մի թևը մտավ ոլորելով Սարկիսովը, մյուս թևս` մեկ ուրիշը, և ինձ իջեցրին հարթակից: Փորձեցին ինձ դուրս հրավիրել հրապարակից: Իմ տղաները ինձ կրկին շրջապատեցին, ես ասացի` հրապարակից դուրս չեմ գա, ինձ ձերբակալեք, ես հրապարակից դուրս կգամ ձեռնակապերով կամ ձեռքերս ոլորելով: Ասացի` դիմեք Աղվան Հովսեփյանին, թող սանկցիա տա, եթե սա համարում եք անօրինական հավաք, ապա այդ անօրինական հավաքը ես եմ կազմակերպել, ուրիշ պատասխանատու չկա, և միայն այս պայմանով դուրս կգամ հրապարակից: Այդ գործողությունը շատ կարճ տրեց, մի տասը-տասնհինգ րոպե, հրապարակը մաքուր էր: Հրապարակում մարդ չկար, ամբողջությամբ լցված էր ոստիկաններով, բացի այս ոստիկանները, որոնք գործողությունն էին իրականացրել, հրապարակը կլոր շրջափակված էր այլ ոստիկաններով, մի քանի շարքով: Հետո ես նկատեցի Թումանյաի վրա, փողոցների վրա էլ այդպիսի շարք կար: Սկսեցին ավերել հարթակի դինամիկները, բոլոր վրանները կործանեցին, անմիջապես սկսեցին ինչ-որ բաներ փնտրել: Ես տեսա, որ իրենք էին այդ ձողերը լցնում, իրենք օպերատորներ ունեին, նկարում էին: Հրապարակ մտնելիս ես գնդապետների, փոխգնդապետների ձեռքին ես տեսա այդ բաները: Ես այնտեղ մնացի մինչև 8.35 երևի, ես երկու ժամ նստեցի, ջուր խմեցի, ծխեցի հանգիստ, ինձ այլևս ոչ ոք չմոտեցավ, իրենք իրենց գործերով էին զբաղված, անցավ ևս որոշ ժամանակ, ինձ նորից Սարկիսովը մոտեցավ, ասաց` պետք է գնաք այստեղից, ասացի, նույն պայմանով, ուրիշ ոչ մի պայմանով ես այստեղից չեմ գնա, մի քանի անգամ էլ գնաց-եկավ, գուցե խորհրդակցում էր վերևների հետ, եկան իմ թիկնապահներին շարքով մի կողմ դրեցին, ես մնացի մենակ, նոր ոստիկանական մեքենա էին բերել, ինձ հրավիրեց մեքենա, ես ասացի` չեմ նստի, ասացի` խնդրեմ, ձեռքերս ոլորի տար, այդպես էլ արեց: Նստեցրեց, հասցրին տուն: Դարպասների մոտ ինձ իջեցրին: Հետո պարզվեց, որ փակել են իմ երկու դարպասները, երբ որ դա իմացա, ես իմ թիկնազորի պետին ուղարկեցի` պարզելու, թե ինչ կարգավիճակով եմ ես այստեղ, արդյոք տնային կալանք է, թե` ոչ, ասացին`ոչ, այդպիսի սանկցիա չկա, հրաման չկա, բայց իրենց ասել են, որ ես իրավունք չունեմ տնից դուրս գալու: Երկրորդ, ոչ ոք իրավունք չունի իմ տուն գալու: Երեք անգամ Քոչարյանի հետ բանակցել եմ` գնալ այնտեղ (Մյասնիկյան հրապարակ), ցրել: Երբ որ դա չեղավ, ինձ վերջին անգամ, դեռ արտակարգ դրություն չէր հայտարարված, ժամը 10-ի մոտերքն էր, ինձ տեղյակ պահեցին, որ այլևս ոչ մի կոմպրոմիս, դրանց պետք է ցրենք: Ինը դեսպանները, ովքեր գնացել էին նախագահական, Արմեն Գևորգյանն էր ասել` ոչ մի կոմպրոմիս, պիտի ցրենք: Երբ որ լսեցի, որ Քոչարյանն էլ արտակարգ դրություն հայտարարեց, իմացա, որ Ֆրանսիայի դեսպանատան մոտ 4-5 հազար մարդ է մնացել, ուզում էին լուսացնել, ես հասկացա, որ մի նոր ջարդ է լինելու: Զանգեցի, առաջինը Արամ Սարգսյանի հետ խոսեցի, ասացի փոխանցի իմ անունից բառացի, ես խոսում էի, ինքը միկրաֆոնով ասում էր: Ժողովուրդը հասկացավ, մեծ մասը գնաց Արամի հետ: Այնտեղ մնացել էր 200-300 հոգի, նրանց էլ համոզում էր Նիկոլը, վերցրի հեռախոսը, ասի` Նիկոլ, հիմա էլ դու ես խոսում, միկրաֆոնով ասում էր իմ բառերը: Մնացել էր մի 50-60 հոգի, դրանց էլ համոզել են մեկ առ մեկ:

ՆԱԽԱԳԱՀ ՌՈԲԵՐՏ ՔՈՉԱՐՅԱՆԻ ՄԱՄՈՒԼԻ ԱՍՈՒԼԻՍԸ Մարտի 5, 2008թ., ՌՈԲԵՐՏ ՔՈՉԱՐՅԱՆ- Դուք տեղեկացված եք իրադարձությունների մասին: Ցավոք, չհաջողվեց խուսափել ընդհարումներից, կան մարդկային զոհեր, եւ, իհարկե, կցանկանայի, առաջին հերթին, ցավակցությունս հայտնել զոհվածների ընտանիքներին: Կան նաեւ բազմաթիվ վիրավորներ, եւ հույս ունենք, որ շատ արագ կապաքինվեն: Այն տեղեկատվությունը, որը գալիս է առողջապահության նախարարությունից, բավական լավատեսական է: Ամեն օր հիվանդանոցներից դուրս են գրվում վիրավորներ: Իրադարձությունների զարգացումը ցույց տվեց, որ արտակարգ դրություն մտցնելն անհրաժեշտություն էր, եւ համոզմունք ունեմ, որ եթե այդ միջոցը չկիրառվեր, ապա կորուստները շատ ավելի մեծ կլինեին եւ հետեւանքները կլինեին շատ ավելի ծանր` Հայաստանի Հանրապետության համար: Իրադարձությունների ամբողջական պատկերը վերականգնվելու է` րոպե առ րոպե: Նյութերը բազմաթիվ են, նաեւ տեսանյութերը, եւ, իհարկե, այդ օրվա ամբողջ զարգացուները պետք է վերականգնվեն: Սա հնարավորություն կտա եւ ճիշտ գնահատական տալ իրադարձություններին, եւ իրավապահ մարմիններին հնարավորություն կտա համապատասխան ծավալի գործունեություն իրականացնել: Իսկ ծավալն ահռելի մեծ է, ներգրավված մարդկանց քանակը մեծ է, աշխարհագրական առումով տարածությունը եւս բավական մեծ է: Պետք է, ուղղակի, քննչական խումբը գիշեր-ցերեկ աշխատի` ամբողջական պատկեր ուեննալու համար: Իմ հանձնարարականով, նաեւ իրենք պարբերաբար, ամենօրյա ռեժիմով պետք է իրազեկեն մեր բնակչությանը, թե ի՞նչ է արվում, ի՞նչ ծավալի աշխատանք եւ ի՞նչ ուղղությամբ: Այս ռեժիմը նաեւ հնարավորություն կտա ձեզ հետեւել կատարվող աշխատանքներին եւ, իհարկե, իրազեկել մեր բնակչությանը: Այսօր կարելի է արդեն ասել, որ իրադարձությունների այդ մասնակիցներին կարելի է բաժանել երեք խմբերի: Առաջին խումբը` դա հենց կազմակերպիչներն են, որոնք կազմակերպել են ժողովրդի հավաքը քաղաքապետարանի դիմաց: Այն սկսվել է ֆրանսիական դեսպանատան դիմացի փողոցից, եւ որի արդյունքում հրահրվել են լուրջ ընդհարումներ: Դա կազմակերպիչներն են: Բայց, նաեւ այս խումբը բաժանվում է երկու մասի: Մեկը նրանք են, ովքեր շատ ագրեսիվ ձեւով ուղղակի հրահրում էին բախումներ: Կարկառուն դեմքը Նիկոլ Փաշինյանն էր, եւ երեկ դուք երեւի հնարավորություն ունեցել եք նաեւ տեսանյութը դիտել հեռուստատեսությամբ: Բայց եղել են մարդիկ, ովքեր հասկանալով, որ վիճակը նաեւ իրենց վերահսկողությունից ամբողջությամբ դուրս է գալիս, փորձում էին հանգստացնել: Այստեղ եւս անուն կտամ, օրինակ` Դավիթ Շահնազարյանը, ով փորձում էր հանգստացնել մարդկանց, բայց ամբոխն ավելի շատ ենթարկվեց հրահրող խմբին: Մասնակիցների երկրորդ խումբը նրանք են, ովքեր կազմակերպել են հարձակումներ ոստիկանության վրա, օգտագործել են զենք եւ պայթուցիկ նյութեր: Զոհվածների մեղքը, հիմնականում, այս խմբի վրա է, որովհետեւ իրենց գործունեության արդյունքում եղան զոհեր եւ բազմաթիվ վիրավորներ, ավելի քան 130 վիրավոր, որի մեծ մասը ոստիկաններ են: Եւ այն , ինչ արվում էր հարձակումները ոստիկանության դեմ, կազմակերպված բնույթ էին կրում: Մասնակիցների երրորդ խումբը, ցույցի այն մասնակիցներն էին, որոնց մասին մենք չենք կարող ասել, որ հարձակումներ էին գործում, որոնք մասնակցում էին ցույցին, հետո ակտիվ սկսեցին մասնակցել թալանին: Եւ, իհարկե, այս երեք խմբերը, այսպես ասենք, տարբեր աստիճանի մեղք են գործել: Եւ, իհարկե, մոտեցումը նրանց նկատմամբ պետք է լինի տարբերակված: Բայց շատ մեծ անարդարություն կլինի, եթե իրավապահ մարմինները չպատժելով կազմակերպիչներին եւ հրահրողներին` միայն զբաղվեն այն մարդկանցով, ովքեր, կարծում եմ, իրենք նաեւ զոհ դարձան այս հանրահավաքներին: Մարդկանց մասին է խոսքը, ովքեր մասնակցել են, ովքեր ոստիկանության հետ պատերազմի մեջ չեն մտել, բայց ովքեր զբաղվել են թալանով: Իհարկե, մեղք ունեն, բայց, կրկնում եմ, այդ մեղքի աստիճանը տարբեր է, ու ամեն մեկը պետք է ստանա այն պատիժը, որը վաստակել է իր գործունեությամբ, որին ինքն արժանի է: Առաջին հերթին, իհարկե, պետք է պատժվեն կազմակերպիչները, ովքեր իրենց գործունեությամբ հասցրել են այն վիճակի, երբ հանրահավաքը այլեւս չէր կառավարվում եւ վեր էր ածվել ամբոխի: Երբեք պատմության մեջ ոչ մեկին չի հաջողվել ամբոխ կառավարել: Երբ դու հավաքում ես մարդկանց, ապա պետք է պատասխանատվություն կրես այդ մարդկանց համար, եւ հետեւանքների համար: Հատուկ վերաբերմունք պետք է լինի նաեւ այն մարդկանց նկատմամբ, ովքեր զենք եւ պայթուցիկ նյութեր են օգտագործել: Սա եւս ուշադրության կենտրոնում է լինելու, սա մեկ այլ շերտ է, այլ զանգված է, այլ տեսակի մարդիկ են: Մոտավորապես գիտենք, որ շրջանակներում պետք է իրենց փնտրել: Պետք է ասել, որ եւ կազմակերպիչները, եւ այդ շերտի մարդիկ այսօր ուղղակի խուսափում են արդարադատությունից, իրավապահ մարմիններից: Երեկ հնչեց ոստիկանության հայտարարությունը, որ եթե մարդիկ մասնակցել են անկարգություններին եւ իրենք կամավոր գան եւ ներկայանան, ապա իրենց նկատմամբ կլինի շատ ավելի մեղմ վերաբերմունք: Դա կօգնի նաեւ ավելի արագ վերականգնել ամբողջ պատկերը, հանրությանը, իշխանություններին, եւ ընդհանրապես բոլորին հնարավորություն կտա ավելի արագ գնահատական ստանալ եղածի մասին: Իհարկե, քրեական գործ է հարուցված: Կրկնեմ` ծավալը մեծ է, եւ դուք պարբերաբար տեղեկատվություն ստանալու եք համապատասխան մարմինների կողմից: Լուրջ վնասվեց երկրի վարկանիշը: Ուղղակի հետադարձ հայացքով գնահատեք, թե ինչպիսին էր Հայաստանը մեկ ամիս առաջ: Բոլորն ասում էին տարածաշրջանի ամենից կայուն, արագ զարգացող երկիրն է: Մեկ ակնթարթում, ինչ մենք ունեցանք: Անկեղծ ասեմ` ես, երբ նայում եմ այդ տեսանյութերը ամոթի զգացում եմ ունենում: Չեմ հավատում, որ մեզ մոտ սա հնարավոր էր: Որեմն, պետք է բոլորս եւ համարձակություն ունենանք շատ սթափ գնահատել այն ամենն` ինչ կատարվել է, եւ, իհարկե, միասին պետք է աշխատենք վերականգնելու համար եւ երկրի վարկանիշը, եւ մեր ժողովրդի նկատմամբ աշխարհում ձեւավորված վերաբերմունքը: ՀԱՐՑ- Պարոն Նախագահ, ի՞նչ պայմանների դեպքում եւ ի՞նչ գործոններ կարող են նպաստել արտակարգ դրությունը երկարաձգելուն կամ ժամկետից շուտ հանելուն: Ռ. Քոչարյան- Հայտարարված է` 20 օրով: Այսօր ես չեմ տեսնում այդ ժամկերը ոչ երկարացնելու, ոչ էլ կարճացնելու անհրաժեշտություն: Առաջին հերթին պետք է փորձենք կազմակերպիչների վայրը եւ ցանկը ճշտել: Գիտեք, խնդրը հետեւյալն է` մինչեւ արտակարգ դրության հանելը պետք է վստահ լինենք, որ այս կարգի անօրինականություններ չեն կրկնվի: Այսօր այդ վստահությունը լիարժեք չկա: Քանի որ դրսում են այն մարդիկ, ովքեր կիրառել են զենք, պայթուցիկ նյութեր: Եթե այդ հարցի պատասխանը մենք հստակ չունենանք, իհարկե, մենք իրավունք չունենք հանել, հետո ավելի ծանր հետեւանքներ ունենալ: ՀԱՐՑ- Ինչպիսի՞ն է այսօր վիճակը ԼՂՀ-ում, ո՞վ է պատասխանատու այն բանի համար, ինչ պատահեց եւ ինչպիսին կլինեն Հայաստանի իշխանությունների գործողությունները` նման իրավիճակի կրկնվելու համար:Երկրորդ` կլինի երկխոսություն ընդդիմության եւ իշխանությունների միջեւ: Ռ. Քոչարյան- Հետեւյալն է` եղել է հարձակում ԼՂՀ-ի առաջնային գծի պաշտպանական դիրքի վրա: Դիրքը գրավվել է ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից: Հետեւել են պատասխան գործողություններ` շատ արագ եւ վճռական, որի արդյունքում եւ ստատուս-քվոն վերականգնվել է: Հայկական կողմն ունի երկու վիրավոր: Մեր պաշտպանության նախարարությունը կապվել է Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարության հետ եւ, արդյունքում, համաձայնություն է ձեռք բերվել հրաձգությունը դադարեցնելու, որովհետեւ մի պահ, այն բանից հետո, երբ դիրքերը հետ վերադարձվեցին, ադրբեջանական կողմը սկսել էր կրակել ականանետներից: Երկար ժամանակ է առաջին գծում հրետանի չէր կիրառվում: Ինձ թվում է, մենք ի վիճակի ենք այս միջադեպը շտկել: Ողղակի պետք է վերականգնել հրադադարի բնականոն ռեժիմը շփման ամբողջ գծով: Լիովին հնարավոր է, որ Ադրբեջանում մտածել են, որ Հայաստանի իրավիճակը ինչ որ ձեւով ազդել է ԼՂՀ զինված ուժերի զգոնության վրա, հնարավոր է նրանց թվացել է, որ ԼՂՀ-ից ինչ -որ խոշոր զինվորական միավորումներ են տեղափոխվել Հայաստան: Ես կարող եմ ասել, որ նման բան չկա: Մարտունակությունը մնում է պահանջված մակարդակի վրա եւ չեմ մտածում, որ քաղաքականապես կոռեկտ է նման իրավիճակներն օգտագործել այլ նպատակներով: Ինչ վերաբերում է երկխոսությանը, այն, ինչ կատարվեց արդեն գտնվում է քրեական օրենսդրության իրավասության դաշտում եւ այսօր ավելի ճիշտ կլինի դիտարկել կատարվածը հենց իրավական շրջանակում: Ընդդիմության այս մասի հետ երկխոսության մեր առաջարկը մերժվել է հենց իրենց կողմից: Հանրահավաքներում մեկ անգամ չէ, որ Տեր-Պետրոսյանը հայտարարել է, թե իր բնակարանը Ազատության հրապարակն է, որտեղից իրեն պետք է ձեռքերի վրա տեղափոխեն Նախագահի նստավայր: Նման հայտարարություններն ուղղակի խափանում են բնականոն երկխոսության ճանապարհները: Բացի այդ, Հայաստանի նորընտիր, բայց դեռ պաշտոնը չստանձնած նախագահի կողմից միանգամից հայտարարություն արվեց երկխոսության պատրաստակամության մասին, այդ հայտարարությունը սահմանափակված չէր որեւէ հատուկ անուններով: Գործնականում բոլորը արձագանքեցին, բացի Տեր-Պետրոսյանից: Այսօր ակտիվ բանակցություններ են ընթանում ապագա կոալիցիոն կառավարության ձեւավորման ուղղությամբ: Այսինքն, բացվածության, երկխոսության առումով, մենք միշտ պատրաստակամ ենք եղել: Ողղակի թեկնածուներից մեկն իր շեշտը դրել էր արմատապես տրամադրված ընտրազանգվածի վրա: Հնարավոր է, նրանք չէին ցանկանում երկխոսություն, որպեսզի պահպանեին ընտրազանգվածի մարտունակությունը եւ տրամադրվածությունը, որը մենք տեսանք մարտի 1-ի եւ 2-ի գիշերը: ՀԱՐՑ- Պարոն նախագահ, Լ. Տեր-Պետրոսյանը ռուսական լրատվամիջոցներից մեկին տված հարցազրույցում ասել էր, թե ինքը պատրաստ է եղել գնալ երկխոսության, եւ ցանկություն է ունեցել գալ եւ միանալ հանրահավաքի մասնակիցներին, սակայն այդ հնարավորությունը չի ունեցել: Չէի՞ք ցանկանա պարզաբանել, թե որն է եղել իրականությունը: Ռ. Քոչարյան- Ծանոթ եմ այդ հարցազրույցին եւ մեղմ ասած այդ թեզը իրականությանը չի համապատասխանում: Առաջինն` ի՞նչ է նշանակում հնարավորություն չեմ ունեցել: Ո՞վ էր խանգարում: Հանգիստ կարող էր գնալ: Ոչ մեկն իրեն չէին խանգարում: Խնդիրը հետեւյալի մեջ էր. իր թիկնազորը, որը բաղկացած է սպաներից, իրեն ասել են, որ իրենք չեն կարող մասնակցել ապօրինի միջոցառումներին, բայց Տեր-Պետրոսյանն ազատ էր` առանց թիկնազորի գնալ: Եթե նա վախ ուներ սեփակա անվտանգության վերաբերյալ, ապա պետք է նաեւ մտահոգություն ունենար հավաքված զանգվածի անվտանգության հարցերում: Եւ այդ տղամարդկությունը պետք է ունենար, եթե իսկապես մտահոգություն ուներ, ուղղակի պետք է գնար, մասնակցեր այդ հանրահավաքին: Նպատակները ուրիշ էին: Իրականում, երեկոյան պետական պաշտոնյաների անվտանգության ծառայության ղեկավար Գրիգորի Սարկիսյանի միջոցով նա ինձ փոխանցել է, որ ինքը կցանկանա գնալ եւ հանգստացնել ժողովրդին: Ասել ենք` այո, միայն կողջունենք, գնացեք եւ հանգստացրեք: Ասաց` չէ, ես պայմաններ ունեմ: Պայմանները հետեւյալն էին. ինքը գնում է եւ այդ մարդկանց առաջնորդում է Թատերական հրապարակ, շարունակում է հանրահավաքը, որից հետո եւս 15 օր պետք է երաշխավորված շարունակի նույնը: Բայց, երբ այդ առաջարկն իր կողմից եղել է, արդեն վիճակը քաղաքապետարանի դիմաց դուրս էր հսկողությունից` ամբոխը զինված էր փայտերով, երկաթյա ձողերով, արդեն մոտ 30 հրկիզված մեքենա կար եւ բարիկադներ էին կառուցում, կային ծեծված ոստիկաններ: Դուք պատկերացնում եք, եթե թույլ տայինք, այդ ամբոխը Մաշտոցի պողոտայով հասներ մինչեւ օպերա, ինչ էր կատարվելու, ինչ կլիներ մեր մայրաքաղաքի վիճակը: Իրեն ասվել է, որ այդ առաջարկի համար արդեն ուշ է, եթե մտահոգություն ունեք, դուք ազատ եք, ձեզ ոչ ոք չի խանգարում, գնացեք, տեղում հանգստացրեք, կամ տարեք Դինամո մարզադաշտի հրապարակ: Նա մերժեց: Սա է եղել այդ պատմությունը: Ինձ համար շատ զարմանալի է, թե մարդը ոնց է կարողացել տանը նստել այդ ամբողջ գիշերը: Ավելի անհասկանալի կլիներ, եթե այդ գործողությունների ժամանակ պետական թիկնազորով գնար այնտեղ եւ ոստիկանության հետ հրահրված բախումներին զինված սպաները եւս մասնակից լինեին մյուս կողմից: Ուղղակի անբարոյական է, ծառայող մարդուն, ուսադիրներ կրողին դնել այդպիսի հիմար վիճակում: Եւ ասեմ, արդեն մեկ շաբաթ է, ինչ նա չի ստորագրում, որ ինքը ընդհանրապես հրաժարվում է թիկնազորից: ՀԱՐՑ- Հայտնի դարձավ, որ մարտի 1-ին Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը ցանկություն է հայտնել հանդիպել Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հետ, սակայն հանդիպումը չի կայացել: Դուք տեղյա՞կ էիք Կաթողիկոսի այդ մտադրության մասին, եւ ինչպիսի՞ն էր ձեր վերաբերմունքը: Երկրորդ հարց` այսօր Washington post թերթում տպագրված էր Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հոդվածը, որտեղ նա, մասնավորապես արեւմուտքին, կոչ էր անում մարտի 1-ի իրադարձությունների պատասխանատու համարել ոչ թե ընդդիմությանը, այլ իշխանություններին: Ինչպե՞ս կգնահատեք այդ կոչը: Ռ. Քոչարյան- Վեհափառ Հայրապետն ինձ զանգահարեց, երբ իրադարձություններն արդեն վտանգավոր փուլում էին եւ ասաց, որ նա շատ մտահոգված է ու Լեւոն Տեր-Պետրոսայնի հետ հանդիպելու ցանկություն ունի եւ հարցրեց իմ կարծիքը: Ես ասացի, որ մենք կողջունենք այդ քայլը, թեեւ թերահավատորեն ենք վերաբերվում, որ դա կարող է բերել որեւէ արդյունքի: Այնուամենայնիվ, հանդիպման գաղափարը ողջունելի է, նույնիսկ եթե կա մի քանի տոկոս հավանականություն, որ ինչ որ բան կստացվի: Հետո պարզվեց, որ Վեհափառը գնացել է, բայց Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը չի ընդունել նրան: Ինձ համար սա ապշելու հանգամանք է, քանի որ չեմ պատկերացնում, որ աշխարհի որեւէ կետում, որեւէ հայ կարող է Վեհափառին դռան շեմից ետ ուղարկել: Տպավորությունն այնպիսին էր, որ նրան թվացել է, թե ինքն այդ պահին ձիու վրա է, թե իրավիճակն այնպես է զարգանում, որ իշխանությունները խուճապի մեջ են: Հավանական է, որ նա մտածել է, թե ես եմ խնդրել Վեհափառին, բայց ես չեմ խնդրել` դա նրա նախաձեռնությունն էր, եւ Վեհափառի այդ ցանկությունն ընկալել է որպես իշխանությունների խուճապի մատնվածության նշան եւ այդ պարագայում, իհարկե, հանդիպումն իրեն ձեռնտու չի համարել: Թեեւ իրավիճակն այդպիսին չէր, քանի որ մենք լրացուցիչ ուժեր էինք բերում եւ կարգ ու կանոն հաստատելը ժամանակի հարց էր: Վեհափառի հետ չհանդիպելով` Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը կորցրեց այս իրավիճակից, սեփական երեսը փրկելով, դուրս գալու հնարավորությունը: Ինչ վերաբերում է այդ հոդվածին` ասեմ, որ ծանոթ չեմ: Ի՞նչ պետք է անենք: Դա նրա գործունեության ուղղակի հետեւանքն է, այն խայտառակության հետեւանքը, որն եղավ Երեւան քաղաքում, որի համար յուրաքանչյուր հայ, յուրաքանչյուր երեւանցի ներքին անհարմարություն է զգում: Երբ փողոցներում մեքենայով անցնում եմ, մարդկանց դեմքերին այդ արտահայտությունն եմ կարդում: Ընդ որում շատ ու շատ մասնակիցներ ինչ որ փսիխոզի մեջ էին: Իրենք իրենց չէին ճանաչում: Երբ նրանց բերման էին ենթարկում, ցույց էին տալիս, թե ինչեր են իրենք արել, նրանք չէին հավատում, որ այդ իրենք են: Նրանք ասում էին, որ իրենց հետ ինչ որ բան էր կատարվել եւ իրենք չեն հասկացել, թե ինչ են արել: Դրա համար էլ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը պետք է ուղղակի պատասխանատվություն կրի ե’ւ ժողովրդի առջեւ, ե’ւ իրավապահների առջեւ, այլ ոչ թե Washington Post թերթի միջոցով, դրսից մեզ վրա տղա բերելու մեթոդով, փորձի հարցեր լուծել: ԵՎ եթե ներում լինի, ապա պետք է ների սեփական ժողովուրդը: ՀԱՐՑ – Պարոն նախագահ, արտակարգ դրությունն ինչպե՞ս կարող է ազդել դատարանների գործունեության վրա եւ, մասնավորապես այս դեպքում` Սահմանադրական դատարանի գործունեության վրա: Ռ. Քոչարյան – Փորձում են այս հանգամանքը շահարկել, որպեսզի հետագայում հնարավորություն ունենան, անհրաժեշտության դեպքում, Սահմանադրական դատարանի որոշման լեգիտիմությունը կասկածի տակ դնել: Ուղղակի, հերթական մի հնարք է: Իմ հրամանագրում, դատարանների գործունեության հետ կապված, որեւէ սահմանափակում չկա: Օրենսդրությունն ամբողջությամբ գործում է եւ բոլոր ատյանի դատարաններն ամբողջությամբ աշխատում են այն ռեժիմով, որով աշխատում էին մինչեւ արտակարգ դրություն հայտարարելը: Նաեւ շահարկում են, թե իբր Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը տնային կալաքի տակ է եւ չի կարողանում գնալ Սահամանդրական դատարան, բայց նման բան չկա. երբ ցանականա, կարող է գնալ: Երբեք տնային կալանք չի եղել, եւ մենք նման իրավական ռեժիմ չունենք Հայաստանի Հանրապետությունում: ՀԱՐՑ – Պարոն նախագահ, հետահայաց վերլուծելով տեղի ունեցած դեպքերը` շատերը հարցնում են` եթե իսկապես իշխանությունները հստակ տեղեկություններ ունեին, որ ապօրինի գործողություններ են նախապատրաստվում, ապա ինչո՞ւ, ավելի վաղ եւ կանխարգելիչ քայլերով, չխոչընդոտեց այն: Եւ երկրորդ` Լեւոն Տեր-Պետորսյանը տակավին հայտարարում է, որ, արտակարգ դրության ավարտից հետո, շարունակելու է ցույցերը, բողոքի ակցիաները: Ինչպե՞ս եք գնահատում այդ կարգի հայտարարությունները: Ռ. Քոչարյան – Առաջին հարցի վերաբերյալ` դուք գիտեք, որ մինչեւ մարտի 1-ը իրավապահ մարմիններն ակտիվ միջոցառումներ էին ձեռնարկում զենք, զինամթերք հայտնաբերելու ուղղությամբ եւ մոտ երկու օրվա ընթացքում բավական լուրջ քանակի զենք էր առգրավվել, եւ եթե դա չլիներ, միգուցե, կրակոցների թիվն ավելի շատ կլիներ եւ զոհերի թիվը ավելի շատ կլիներ: Ես այդ հարցը ինքս ինձ միշտ տալիս եմ. արդյո՞ք թույլատրելի էր, ինն օր շարունակ, թողնել չարտոնված հանրահավաքներ: ԵՎ եթե երկրորդ օրը կամ երրորդ օրը ցրեինք այդ հանրահավաքները, ապա հետեւանքները կլինեին ավելի մեղմ: Ինն օրվա ընթացքում այդ փսիխոզային իրավիճակը կարողացան թափել ժողովրդի գլխին: Ի՞նչ է նշանակում ժամերով հանրահավաքներ անցկացնել: Հասկանալի է, որ մի իրավիճակ էր ստեղծվել, որ պարտադիր պետք էր հրապարակում մարդիկ պահեին, իսկ նորմալ հոգեբանական վիճակում գտնվող մարդը չէր կարող ամբողջ օրը միեւնույն բանը լսել: Այդ իսկ պատճառով նա պետք է ինչ որ վիճակի մեջ մտցներ մարդկանց: Ինչո՞ւ չէինք ցրում այդ հանրահավաքները, եւ նույնիսկ մարտի 1-ին ցրելու խնդիր չկար: Մարտի 1-ին կար խուզարկության խնդիր եւ համոզելու փորձ, որ վրաններ չլինեն, որովհետեւ վրանները փակում էին տեսադաշտը եւ նույնիսկ օպերատիվ ծառայություններով հնարավոր չէր պարզել, թե այդ վրանների մեջ ինչ կա: Եթե վրաններ չլինեին, ոստիկանության աշխատողները կարող էին ամեն ինչ պարզ տեսնել եւ զենքեր տեսնելու դեպքում` շրջափակել, եւ ամեն ինչ այդպես չէր ավրատվի: Չէինք ցրում, որովհետեւ կկարծեին, թե մեր այդ գործողություններն ուղղված են վերահաշվարկի գործընթացի խանգարմանը: ԵՎ մտածում էի. ավելի ճիշտ կլինի` սահմանադրական դատարանի որոշումից հետո, ավելի կոշտ միջոցներով փորձել վիճակը կայունացնել: Այդպես էի մտածում, որպեսզի որեւէ շահարկումներ, այդ տեսանկյունից, չլինեին: Հայաստանում գտնվող դիտորդները, հավատարամագրված դեսպանները եւ պատվիրակությունները մի բան էին խնդրում. ուժ չկիրառել խաղաղ ցուցարարների նկատմամբ: Երբ ես հարցնում էի, թե մեր հանդուրժողականության սահմանն որն է` երկու օր, երեք օր, վեց օր, ձեր երկրներում քանի՞ օր կհանդուրժեիք: Նրանք ասում էին, որ, ճիշտ է, այդքան երկար չէինք հանդուրժի, բայց ձեզ խորհուրդ ենք տալիս եւ խնդրում ենք համբերել: Այստեղ խնդիր կա. ձեւավորված քաղաքական մշակույթը, ազատությունների աստիճանը եւ երրորդ հանգամանքը` թեկնածուների եւ քաղաքական գործիչների բարոյական կերպարը (ի՞նչ կարելի է անել, ի՞նչ չի կարելի անել, ի՞նչ սահման կարելի է հատել եւ ի՞նչ սահման չի կարելի հատել) ուղղակի իրար հետ չխոսեցին: Այդ երեք գործոնը, վերջապես, պետք է համաչափ լինեին միմյանց: Երկրորդ հարցի հետ կապված այն կարծիքին եմ, որ քաղաքային իշխանությունները չպետք է արտոնեն որեւէ հանրահավաք, մինչեւ այս վիճակն ամբողջությամբ չհանդարտվի: Այս անգամ մենք չենք սպասելու երկու օր, երեք օր, հինգ օր: Հենց առաջին օրը, արձագանքը կլինի կտրուկ, որպեսզի հանկարծ նույն վիճակում չհայտնվենք: ԵՎ, ընդհանարպես, այս դասը քաղելով` մենք պետք է հանրահավաքների համար օրենքում մտցնենք որոշակի սահմանափակումներ: Ուղղակի պետք է արգելել, որ նույն քաղաքական ուժը կամ միեւնույն թեկնածուն, մի շաբաթ շարունակ, միեւնույն տեղում, հավաք կազմակերպի: Պետք է ասել, որ օպերայում շաբաթն երկու անգամից ավել չի կարելի հավաք կազմակերպել: Չի կարելի, որ ամեն օր, մեկն օպերան սեփականաշնորհի, այն բոլորին է պատկանում: Այն մեր ժողովրդի, մեր մայրաքաղաքի բնակիչների հանգստի վայրն է: ՀԱՐՑ – Պարոն նախագահ, կարծում եմ ձեզ զեկուցել են, որ այս օրերին տարատեսակ, նույնիսկ անհավանական թվացող, շշուկներ են տարածվում: Ինչպե՞ս եք վերաբերում դրան, եւ արդյո՞ք դա պատահական է, թե՞ այստեղ էլ գործ ունենք որոշակի կենտրոնից ուղղորդվող եւ հստակ տեխնոլոգիաների կիրառմամբ տարածվող միջոցի հետ: Ռ. Քոչարյան – Համոզված եմ, որ պատահական չեն այդ լուրերը: Գիտենք նաեւ այդ լուրերի տարածման ձեւը: Հիմա, կարող ենք միայն ենթադրել, թե որտեղ են մշակվում, որտեղից են տարածվում այդ լուրերը: Այդ լուրերը բացարձակ սուտ են: Շատ թափանցիկ ենք աշխատում եւ պատրաստ ենք բոլոր նման կարգի լուրերին պարզաբանումներ տալ: Իմ կարծիքով հատուկ մարդիկ են նստեցնում տաքսիները, երթուղային տաքսիները, որպեսզի սուտ լուրեր տարածեն: Սեփական երկրի նկատմամբ մի քիչ հարգանք եւ սեր ունեցող մարդիկ նման բաներով չեն զբաղվի: Սեփական երկրին վնաս հասցնելը, սեփական ժողովրդի մոտ, նման քայլերով, այդպիսի տրամադրություն ստեղծելը, բավական լուրջ կասկածներ է առաջացնում մարդու հոգեկան վիճակի վերաբերյալ: Հոգեպես առողջ մարդիկ ուղղակի չեն կարող նման բաներ անել:

Հասկանալով խնդրի լրջությունը՝ պետք է փող գտնել և կառուցել Իրան-ՀՀ երկաթգիծը, հակառակ դեպքում կմեկուսանանք. Հ. Բագրատյան 10:16 • 02.03.16 Նախկին վարչապետ, ՀԱԿ խմբակցության պատգամավոր Հրանտ Բագրատյանը Tert.am-ի հետ զրույցում անդրադարձավ հայ-իրանական համագործակցության հնարավորություններին՝ նշելով, թե դրանք մեծ են, բայց չեն օգտագործվում, արդյունքում շահող է դուրս գալիս ավելի կենսունակ երկիրը: Բագրատյանը թվարկում է հնարավորություններն ու խնդիրները և ընդգծում պետք է լուծել ռազմավարական համագործակցության շրջանակներում: «Եթե հարկ լինի պետք է ներգրավել նաև Ռուսաստանին: Բայց ես վստահ եմ, որ մենք ինքնուրույն կարող ենք լուծել: Պետական ապարատն ուղղակի ճկուն չէ այդ հարցում, լիքը հնարավորություններ կան»,- ասաց նա: -Պարոն Բագրատյան, իրանական կողմից պաշտոնապես հայտարարվում է, թե իրանական գազը նպատակ ունեն Հայաստանի տարածքով Վրաստան արտահանել: Բայց բանակցությունները, կարծես ավելի շատ Ադրբեջանի հետ են: Երեկ նաև Իրանի ու Ադրբեջանի երկաթուղիները մինչև տարեվերջ միացնելու վերաբերյալ պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց: Հայաստանի դեպքում չե՞ք կարծում, որ հապաղում են, և գոնե գազամուղի հարցով որևէ լուծում չի առաջարկվում: -Դա նշանակում է, որ Ադրբեջանն ավելի կենսունակ է: Տեսեք մենք գազամուղ ունենք Իրանի հետ, որը, ի դեպ, ես եմ ստորագրել, 1400 միլիմետր տրամագծով ստորագրեցինք, սկսեցին կառուցել՝ տրամաչափը փոխեցին 800 միլիմետրի: Համ փոխեցին, համ էլ տվեցին Ռուսաստանին. լավ են արել,վատ չեն արել, որ տվել են Ռուսաստանին, բայց մենք չենք կարողանում բանակցել Իրանի հետ, որովհետև մեր իսկ գազամուղը մեր բալանսում չէ, մենք չունենք գազամուղ, որ բանակցենք: Ես չեմ ասում, որ «Գազպրոմը» սրան անպայման դեմ է կանգնում, բայց մեզ զրկվել ենք այդ իրավունքից: Ընդամենը երեք տարի առաջ տվեցին, բայց նման թուղթ էլ չկա, որ ասի այնուամենայնիվ Հայաստանն իրավունք ունի որոշում կայացնելու, մենք չենք կարող Վրաստանին այստեղից գազ տալ, որովհետև «Գազպրոմն» ունի իր շահը, «Գազպրոմը» ռուսական է: -Իսկ Ադրբեջանի հետ կնքված պայմանագիրն ինչպե՞ս եք գնահատում, երկաթուղու վերաբացումը Հայաստանի համար ի՞նչ վտանգներ կարող է ներկայացնել և կա՞ այլընտրանք: -Մեկուսանում ենք, ուրիշ ոչինչ: Եթե իշխանությունը փոխենք, մենք ուրիշ բան կանենք, ավելի խելացի, եթե չփոխենք՝ ավելի վատ կլինի: -Պարոն Բագրատյան, տեսակետներ են հնչում, թե կրկին պետք է Նախիջևանի երկաթգծի շահագործման հարցը բարձրացնել: Դուք հավանակա՞ն եք համարում: -Նախիջևանի երկաթգիծը քանդված է Մեղրիի հատվածում, բայց թունելները կան: Այո, ավելի հեշտ է, բայց փորձել ենք, չի լինում, ինչ անենք, Ադրբեջանը թույլ չի տա, որ բացվի: Երբ մենք խոսում ենք Իրանի հետ երկաթգծի մասին, նկատի ունենք Զանգեզուրով երկաթգիծը, որը չի անցնում Ադրբեջանի տարածքով: -Բայց դրա հաշվարկներն արվում են և այդ տարբերակը ֆանտաստիկայի ժանրից են շատերը համարում, որովհետև մասնագետները պնդում են, որ բավական երկար տարածքի համար թունելներ պետք է քանդվեն, նախնական հաշվարկով 3,5 մլրդ դոլար է պետք, դեռ դրան էլ ավելացված 7 տարի կտևի, մինչև կառուցվի, իսկ Իրանն այդքան չի սպասի: Իսկ Նախիջևանի դեպքում նշում են, թե պետք է դիմել միջազգային հանրությանը՝ նշելով, թե Հայաստանը վերջնականապես կմեկուսանա, եթե չշահագործվի Հայաստան-Նախիջևան- Վրաստան երկաթգիծը: -Կարծում եմ մեկը մյուսին չի խանգարում, պետք է փորձել, բայց եթե կառուցենք նորը այնքան թանկ, ինչքան Հյուսիս-Հարավ մայրուղին էր, որը մի քանի անգամ թանկ է նստել, քան եվրոպական ստանդարտ գներն են, ապա միլիարդներ կնստի, նայած ով է կառուցում: 93թ.-ին մենք 50 օրում Սարսանգ-Ստեփանակերտ գիծ ենք կառուցել՝ ծախսելով 200 մլն դրամ հասկանո՞ւմ եք: Հիմա 120 անգամ ավել են ուզում նման բան կառուցելու համար: Իսկ երկաթգծի համար նման ճանապարհի ծախսը կլինի 2 մլրդ դոլարի շրջանակներում է: Բայց պետք է հասկանալ, որ այդ 2 մլրդ-ից 1,8 մլրդ-ը մեր բանվորին աշխատավարձ ենք վճարելու, ու դա աճեցնելու է մեր տնտեսությունը: Այսինքն՝ 2 մլրդ կծախսենք, 4 մլրդ տնտեսությունը կավելանա: -Իսկ ո՞վ կտա այդ գումարները: - Հայաստանը, հասկանալով խնդրի լրջությունը՝ ամբողջ հայությունը, դրա եղածն ի՞նչ է, դա փող չի, նման նախագծի համար: - Պարոն Բագրատյան, կարո՞ղ ենք ասել, որ այդքան խոսվում էր հայ-իրանական տնտեսական և այլ հնարավորություններից, կորցրեցինք դրանք: -Կորցնելը չենք կորցրել, բայց պետական ապարատն ուղղակի ճկուն չէ այդ հարցում, լիքը հնարավորություններ կան: -Իսկ Իրանի հետ համագործակցելու ի՞նչ ճյուղեր կան, որ մենք պոտենցիալ ունենք: -Ինչ ասեմ, իշխանություն կա իրենից էլ հարցրեք: -Դուք էլ պատգամավոր եք: -Ինչի համար, բա որ գալիս է ընտրության ժամանակ ճիշտ ընտրություն կատարեք: Թող նորմալ աշխատեն, մրցակցությանը դիմանան, մենք ո՞նց էինք մրցակցությանը դիմանում 91-96թթ.-ին, ո՞նց էր, որ մեզ չէին շրջափակում, ո՞նց էր, որ մենք կարողացանք պատերազմը հաղթել, հաղթանակները բոլոր իմ վարչապետության օրոք էր: Ավելի խեղճ վիճակում էինք չէ՞, ո՞նց եղավ, որ մեզ 500 մլն դոլար նվիրեցին ռեզերվների համար: -Գուցե այն ժամանակ նոր ձևավորվող պետություն էր, վստահում էին: -Իսկ գուցե ավելի խելացի էինք: Գուցե կար ղեկավարություն, որը մտածում էր ճիշտ բանի մասին, ոչ թե անձնական քաղաքական երկարակեցության մասին: Այս պահին լուծումներ ես չեմ տեսնում, ճկունություն չեմ տեսնում: Հարցերը ճիշտ են, չեմ ասում ոչինչ չեն անում, բայց այն ինչ անում են, չի ստացվի: -Հիմա արձանագրենք, որ մեծ պոտենցիալ ունենք, բայց ՀՀ իշխանություններն այդքան ճկուն չե՞ն, որ այդ հնարավորություններն օգտագործեն: -Իրանի հետ պոտենցիալը շատ ցածր է օգտագործվում, նրանք գործնականում և՛ էլեկտրագիծը, և՛ կամուրջը, և՛ գազամուղը 15 տարի առաջ արեցին ու վերջացել է: Իրանի հետ առևտրի ծավալները չեն աճում, իսկ իհարկե մեծ պոտենցիալ է, 80 մլն մարդ է ապրում: Ավելին, մենք Իրանի հետ տրանզիտ գազ վճարելու կարիք չունենք, բայց չենք կարողանում Իրանից գազ բերել, փոխարենը գազ բերում ենք նույն Ռուսաստանից՝ 10 տոկոս տրանզիտ վճարելով Վրաստանին: Սրանք խնդիրներ են, որոնք պետք է լուծել ռազմավարական համագործակցության շրջանակներում, եթե պետք է նաև ներգրավելով նաև Ռուսաստանին: Բայց ես վստահ եմ, որ մենք ինքնուրույն կարող ենք լուծել: Հստակ պետք է հասկանալ, որ կան ղեկավարներ, որոնց համար կարևոր է պետական շահը, կան՝ որոնց համար կարևոր է սեփական շահը, չվիճելը, գլխացավանք չունենալը, նամակ չգրելը, չպայքարելը և այլն: Ասել եմ, որ չնայած նրան, որ Էրդողանը Իրանի հետ ունի անլուծելի հակասություններ, բայց այնպիսի ճանապարհ է ստեղծել, որով իրանցիները գնում են Վրաստան: Մեր իշխանությունները բարդույթավորված են, իսկ դա երկարակեցությամբ է պայմանավորված: