ушел из жизни Акоп Акопян

[sasori]

Похоронили сегодня. Земля ему пухом..

Имел счастье лично поообщатцо лет 10 назад.. искал одноклассник его из Египта..

Скромная мастерская на последнем этаже многоэтажки на Киевяна.. несмотря на регалии...

[shmidt]

Հանպատրաստից զրույց նկարիչ Հակոբ Հակոբյանի հետ

- Վարպետ, Հայաստանը կրկին դժվար կացության մեջ է, դեռ շարունակվում է անկախության համար պայքարը, ինչպե՞ս կգնահատեք այս իրավիճակը:

- Էս երկիրը, լինելով շատ տկար և տակավին չկայացած, իր անկախությունը ստացել է, ոչ թե նվաճել, տվել են իրեն...: Գիտե՞ք, ես հասարակ բան ասեմ, որ մտածել եմ, գիտեմ: 1000 տարվա ստրկության ժամանակ, հայ ժողովրդի պատմության, չկա որևէ պահ, որ հայերը ուզեցել են վերականգնել իրենց անկախ պետականությունը: Այդպիսի բան չկա: Հիշում եմ մի քանի մարդիկ` Հովսեփ Էմին, Օրբելի, Դավիթ Բեկ և այլն: Սրանք են հիշվում իբրև պայքարող, բայց դա ոչ թե անկախության համար պայքար էր, այլ ընդամենը վատ տիրոջը ավելի հարմարով փոխելու ցանկություն: Այսինքն՝ հայերը չեն մտածում անկախ պետականության մասին: Կարող է, իհարկե, որ դարավոր փորձը, հոգեբանությունը, ժողովրդին հասցրել է այն բանին, որ պետություն են սիրում, բայց ոչ թե իրենց ստեղծած, այլ այն պետությունը, որն արդեն կայացած է: Հայերը ձգտում են հասնել այդ պետություններին, գնալ ապրել այնտեղ: Այսինքն` այն անկախությունը, որ մեզ տվել են, չենք իմանում` ինչի՞ համար է այն և ի՞նչ անել դրա հետ: Կոպիտ բաներ եմ ասում, բայց սա է, այսպես եմ մտածում: Ինչպե՞ս կարելի է բացատրել՝ եթե ժողովուրդը անկախություն է ուզում, բայց երբ տվեցին նրան այդ անկախությունը, թողեց գնաց: Կեսը գնացել է, Հայաստանը դատարկվեց:

- Ինչպե՞ս կբացատրեք այս արտագաղթը:

- Ես այսպես եմ բացատրում` գնում են ավելի լավ տեղ գտնելու, ավելի լավ տիրոջ ձեռքի տակ ապրելու: Ահավասիկ, քեզ ապացույցն այն բանի, որ էս ժողովրդին պետք չէ անկախություն: Կարող է, գիտե՞ս, դարերի ընթացքում հայը հասել է մի գաղափարի (և համոզված եմ, որ այդպես է), որ իր հարցերն ինքը առանձին պիտի լուծի: Ուրիշը իրեն պետք չէ, որովհետև կարողություն ունի, օժտված է, հնարավորություն ունի, բայց չի ուզեցել, նախընտրել է այլ պետությունների հետ միանալ: Օրինակ` Ռուսաստանի, ասելով, որ օրհնվի էն սհաթը, որ ռսի ոտքը մտավ մեր երկիր: Սա է: Կարող եմ ասել, որ մեր վերջին 150 տարվա պատմության ընթացքը հասկանալու ճիշտ բանալին այն է, որ հայերը տեր էին փնտրում և չէին մտածում, որ տերերը հետևում են իրենց: Երկու օրինակ տամ ձեզ` հայերը միացել էին «Իթթիհատ» կուսակցությանը, Սուլթան Համիդին տապալելու համար, որ Թալեաթի՞ն բերեն: Ցարական Ռուսաստանի մեջ հայերը միացել էին բոլշևիկներին` ցարին տապալելու, որ Ստալինի՞ն բերեն: Դու ի՞նչ գործ ունես, հայ, որ քիթդ խոթում ես բաների մեջ, որտեղ քո գոյությունը ընդհանրապես հաշվի չեն առնելու:

- Հիմա էլ կարծես պատմական նույն ցիկլն ենք անցնում, ինչ եք կարծում:

- Հիմա խոսում են չէ՞, Օբաման ասում է` թուրքեր և հայեր: Հայերը նստած են Հայաստանում, բայց խոսում են այնպես, կարծես երկու հզորների հարաբերության մասին են պատմում: Չե՞ք մտածում, որ խոսքը փղի և մրջյունի մասին է: Այսինքն` Օբամայի համար մենք գոյություն չունենք ընդհանրապես: Թուրքերի հետ ինքը միլիարդների առևտուր ունի, ռազմավարական ընկերն է և ինչպես ԱՄՆ մյուս բոլոր նախագահները, այնպես էլ Օբաման մի անգամ չէ, որ հստակ ասել է, որ Թուրքիայի հետ չեն փչացնելու իրենց հարաբերությունները: Եղբայր, մենք ե՞րբ պիտի հասկանանք, որ մեզ մի շատ հասարակ բան է ասվում` դու ո՞վ ես, քո ինչի՞ համար, լոբբիի՞, որ մի քանի հարյուր հազար ձա՞յն ես տալիս ընտրությունների ժամանակ, դա՞ է քո ամբողջ կարողությունը, որ լսեմ քեզ ու հաշվի առնեմ քո գոյությունը: Ռուսաստանը հայտարարում է, որ Ադրբեջանն իր ամենամոտ դաշնակիցն է, գործընկերն է, իսկ մեզ չի կարող նույն բանը ասել: Հետո՝ մենք մեր սահմանը տվել ենք Ռուսաստանին, որ հսկի: Ումի՞ց: Չէ՞ որ Թուրքիան այդ երկրի ամենամոտ ընկերն է: Քեմալը և Լենինը առաջինն էին, որ Հայաստանը քարուքանդ արեցին մի քանի օրում: Հիմա Ցեղասպանությունն առաջինն ուրացողներին` անգլիացիներին, ֆրանսիացիներին, ռուսներին ու ամերիկացիներին մենք այսօր դիմում ենք, բայց նրանք արդեն 15 թվականին են ուրացել մեր գոյությունը:

- Դուք ասացիք, որ վերջին 150 տարիների ընթացքում ոչ թե պայքարել ենք անկախության համար, այլ զբաղված ենք եղել տիրոջ փնտրտուքով: Այժմ, երբ արդեն 2-3 տարի է, ձևավորվել է ընդդիմություն ու կա պայքար, Ձեր կարծիքով` սա այդ եզակի պա՞հը չէ, որ պետք է բեկի մեր պատմական տկարությունն ու ազատի մեզ ինչպես տիրոջ փնտրտուքից, այնպես էլ հավերժ ստրուկ մնալու հոգեբանությունից:

- Ես քո հարցիդ ստիպված եմ պատասխանել ետադարձ հայացք ձգելով: Հայերը ի վիճակի չեն պետություն ստեղծելու, որովհետև այն, ինչ մեզ տրվեց, մի պահ միայն թվաց, թե անկախություն է, որովհետև հավատացինք, երբ Ելցինը ասաց, որ Սովետական Միությունը գոյություն չունի: Հաջորդ օրը ՄԱԿ-ը ասաց, որ ճանաչում է բոլոր հանրապետությունները: Մեր դժբախտությունն այն էր, որ մենք այդ անկախությունն ընդունեցինք մեր ոտքին կախված մի ծանր քար հետը` Ղարաբաղի հարցը, որ ստեղծեցինք մենք ինքներս: Ովքե՞ր էին այն մի խումբ մարդիկ, որ միշտ մի բան են խառնում, հետո ժողովրդին դատապարտում տառապանքի: Ահավասիկ մի հարց, որ 20 տարի է, չի լուծվում, և հայտնի էլ չէ` կլուծվի՞, թե՞ ոչ, և այն պատմական փորձով, երբ օտար պետություն է մտել մեր ու թուրքերի արանքը, վերջում միշտ մենք ենք տուժել: Բյաց չէ՞ որ Ռուսաստանը գիտեր, որ Ղարաբաղը մերն է, այլ ոչ թե թուրքերինը: Կամ Նախիջևանը, մանավանդ որ` սահման էլ չունի Ադրբեջանի հետ... Բայց իրենց տվին: Ինչո՞ւ, որովհետև թուրքերի աչքին պիտի լավ երևան` գիտենալով, որ ավելի ուժեղ են և ավելի պետքական: Նավթ ունեն, բան: Իսկ ահա հայը ոչինչ չունի, անկշիռ մարդիկ են: Եվ ահա մարդիկ նախապատվությունը տալիս են տնտեսական ու քաղաքական շահին, այդպես է: Կոպիտ բան եմ ասում, բայց ճիշտ է: Գորբաչովն այդ շրջանում աշխարհի ուժեղներից մեկն էր, կանչեց 2 գրողների` Սիլվա Կապուտիկյանին ու Զորի Բալայանին ու ասեց` գնացեք, ասեք Երևանում, որ անիմաստ է նրանց հանրահավաքները, այդ հարցը չի լուծվելու ու շատ այլ հարցեր: Այսինքն` հասկացնել տվեց, որ ես ձեզ հետ չեմ: Նրանք վերադարձան ու նրանց հետևում էին, թե ի՞նչ պիտի անեն: Ու Գորբաչովն ասում է իրենց` դուք հաշվի չե՞ք առնում, որ 350 հազար հայ Ադրբեջանում պատանդ են: Եվ 2 օր անց սկսվեց Սումգայիթի հայերի կոտորածը: Այնպես որ, հիմա էլ չեմ հավատում, որ մեր երկիրն այժմ կարող է ինքնուրույն պետություն ստեղծել նախ այն պատճառով, որ չկա նյութական հիմքեր: Հետո` մենք ամեն ինչ արեցինք, որ 4 հարևանները, որից 2-ը թշնամի է, մեկը` մեր հին ղեկավարը՝ Պարսկաստանը, մյուսը Վրաստանն է, որ ինքն է ողորմելի վիճակի մեջ, ուրիշ մեկն էլ, որ մեզ հետ սահման չունի, այսօր եկել է, մեր սահմանն է պաշտպանում: Ի՞նչ անկախության մասին է խոսքը: Որևէ նշան էլ չկա, որ գոնե արյունահեղությունն է դադարելու:

- Ինչո՞ւ:

- Իսկ դու կարծում ես, որ Քոչարյանը չի՞ ուզում հարցը կարգավորել: Չի կարող: Լևոնն էլ չէր կարող, Սերժն էլ չի կարող:

- Սերժը միգուցե չի կարող, Քոչարյանը նույնպես, բայց Լևոնը կարող էր, Ղարաբաղի հարցի կարգավորման շատ կոնկրետ տարբերակ էր առաջարկել ու ստացել հակառակորդի համաձայնությունը, բայց ներսում չթողեցին, պահանջեցին հրաժարական ու մարդը գնաց:

- Չի կարող: Բայց ես իրեն հավանել եմ, հայերեն սքանչելի է խոսում: Բայց նա քաղաքական գործիչ չէ, ուսուցիչ է, սովորեցնող է: Քաղաքական գործիչը գոնե ասում է, որ հարյուր պրոբլեմ ունենք, կփորձեմ 2 հատը լուծել: Իսկ ահա այդ մարդը ասում է, որ 100 պրոբլեմ ունենք, բայց կոնկրետ չի ասում, թե 1 հատը պիտի լուծի: Բայց հակառակ ամեն ինչի, որևէ երևակայությունից դուրս է, որ հանկարծ ունենանք անկախ պետություն: Չեմ հավատում, որ ՄԱԿ-ում հանկարծ հային կլսեն, աներևակայելի է: Բայց այստեղ էլ չեն ուզում այդ անկախությունը, հավատացեք: Օրինակ` Սևանա լիճը ամբողջ Միջին Արևելքում քաղցրահամ ջրի ամենամեծ պաշարն է: Իսկ մաքուր ջուրը ամենաթանկ բանն է Աշխարհում: Սա մեծ պարգև է մեզ Աստծու կողմից, ու մենք այսօր փչացնում ենք այն: Մարդիկ, որ իրենց երկիրն են ապականում, ինչո՞ւ պիտի ձգտեն ազատության, ինչների՞ն է պետք: Այս վերջին, այսպես կոչված` անկախության 20 տարիների ընթացքում եթե չենք կարողացել մի Սևան պահպանել, ինչի՞ մասին է խոսքը: Այո, Լևոնը շատ իմաստուն, շատ տրամաբանական ճառեր է ասում այսօր, բայց հետո՞:

- Վարպետ, Դուք ասացիք` Լևոնը իմաստուն ու տրամաբանական ճառեր է ասում, իսկ ահա ո՛չ Քոչարյանը և ո՛չ էլ Սարգսյանը ոչ միայն հոդաբաշխ չեն խոսում ժողովրդի հետ, այլ բացահայտ կեղեքում են, հաստատել են 37 թիվը, հիմա ո՞ւմ ետևից պիտի գնա այս ժողովուրդը վերջին հույսի ակնկալիքով:

- Բայց Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժը էլի այդ շարժման մասնակիցներն են եղել, ու առաջին նախագահն էլ նրանց բերել է, որ սովորեն, ավելի լավ իմանան թե ի՞նչ է Հայաստանի վիճակը և իբրև ղեկավարներ փորձ ձեռք բերեն: Բայց նրանք հասկացան, որ ուրիշ ձև չկա և գտան, որ պետությունը պահելու ձևը սա է: Դու պետք է հիշես, որ Լևոնը երբ հեռանում էր իշխանությունից, նրան մարդիկ չէին սիրում:

- Համաձայն եմ, բայց դա սխալմունք էր: Նույն ձևով, թքելով, մրելով հեռացրին Բրիտանիայի վարչապետ Չերչիլին ու երբ հայտնվեցին ծայրահեղ իրավիճակում, աղաչեցին որ ետ գա: Նույնը եղավ Լևոնի հետ, չէ՞, թե՞ համաձայն չեք:

- Այո, նա վարկաբեկվել էր, Լևոնը: Բայց ի՞նչ էր արել այդ մարդը, որ չէին սիրում: Ու նրանք, ովքեր վարկաբեկում էին այդ մարդուն, հետո ինչո՞վ օգնեցին երկրին, ի՞նչ արին, չգիտեմ: Բայց ասում են, չէ՞, որ մեկ զոհ է պետք, որ ամեն ինչ բարդեն այդ զոհի վրա: Դա ամենահեշտ բանն է: Այդ մարդը, որ առաջին նախագահն էր, մատենադարանի աշխատող էր, չէ՞, շատ լավ հայագետ ու պատմաբան: Բայց նա պատրաստ չէր երկիրը ղեկավարելու: Ուզում եմ ասել, որ այն պետությունները, որոնք ունեն պետականության մեծ փորձ, օրինակ՝ Թուրքիան, որ 500 տարվա պետականություն ունի, ինչպե՞ս պիտի մենք նրա հետ հանդես գանք իբրև հավասար, անհնար է: Մեր մարդիկ անփորձ են ու պատրաստ չեն: Մենակ ասում են` ազգային գաղափարախոսություն, որ փուչ բաներ են: Առաջին նախագահն ասաց, որ կեղծ կատեգորիա են: Իրականում այդպես է: Ասեմ` ինչո՞ւ: Որովհետև հայ մարդու գաղափարաբանությունն այն է, որ չի գրված, բայց դարերի ընթացքում մշակվել է իր մեջ որպես գոյության մեխանիզմ: Մի խոսքով, հայը գտնում է, որ մենակ պիտի գործի գոյությունը պահելու համար, ուրիշի հետ չպիտի աշխատի և ինքը այդպես ապրել է դարերում: Ամբողջ սփյուռքը, հիմիկվանը չէ, նախկինը, դրա վրա էր հիմնված: Կարծում եք, այսօրվա մարդը չունի՞ իր գաղափարաբանությունը: Ունի: Երկիրը վերցրել են, ինչ ուզեն, կանեն, սա է այսօրվա գաղափարաբանությունը:

- Չեմ ուզում պաշտպանել Լևոնին, բայց նա ցուցադրեց իր փորձն ու խոստովանեց պաշտոնավարման սկզբի իր անփորձությունը: Կարծում եք դա բավարար չէ՞ հասնելու այն նպատակին, որի մասին հայտարարել է` ստեղծել պետականությունը, այսինքն` մաքրել Ավգյան ախոռները:

- Անշուշտ, պետք է հավատալ դրան: Ես չեմ տեսնում, որ իր ու շատ մարդկանց ուզածը իրական է: Մարդիկ կարող են շատ խելոք բաներ ասել: Բայց ո՞վ պիտի անի և ինչո՞վ: Հնարավորություն կա՞, թե՞ ոչ: Առաջին ընտրությունները որ եղան, խորհրդարանական, ի՞նչ հրաշալի ժամանակներ էին, երբ որ առաջին անգամ խորհրդարանում մարդիկ խոսում էին ամեն բան ու շատ պարզ: Հիմա մեկ էլ տեսնում եմ, մեկը վեր է կացել ու ասում է՝ ինձ ընտրեք, որովհետև ես աշխատելու եմ, որ լուծեմ աշխատանքի հարցը, Ղարաբաղի հարցը, գաղթի հարցը: Ասում է, բայց որևէ մեկը նրան չի հարցնում, թե ինչպե՞ս պիտի լուծի: Այս պայմաններում ես արդեն չեմ ընդունում որևէ հեղինակություն: Ես խոսում եմ իմ 80 տարեկանի փորձից, մանավանդ, որ կյանքս 3 շրջան է անցել: 40 տարի` արտերկրում, 27 տարի՝ Սովետական Միությունում և 20 տարի էլ` այս անկախության մեջ: Բոլոր վիճակներում ապրել եմ և պատմությունից շատ բան էլ չունենք, Լեոն է, նրա «Անցյալիցը» 40 տարի առաջ եմ կարդացել, դրսում, այստեղ չէին տպում, Քաջազնունին է` «Դաշնակցությունն անելիք չունի», Վրացյան, Խատիսյան, սրանք են, որ հուշեր էին պատմում` որպես ժառանգություն: Քիչ թե շատ տեղյակ եմ: Բայց մեր պատմությունը չդարձավ մեզ համար դաս: Ջոն Կիրակոսյանի համար երկինքները բացեցին, որ ընդամենը ասել է, որ սովետական ռեժիմից առաջ մի պետություն է գոյություն ունեցել: Վա~յ, սա ի՞նչ քաջություն է որ: Հայաստանում չէի՞ն իմանում բոլշևիկները, որ մի հատ ողորմելի պետություն է գոյություն ունեցել, որ 30 ամիս է տևել ընդամենը, և ռուսներն ու թուրքերը միացան այդ պահին և Հայաստանը վերադարձրին իր նախկին վիճակին: Հիմա ես ինչո՞ւ պիտի հավատամ, երբ ապրում ենք պատմական նույն վիճակը: Այն ժամանակ, երբ ցույցեր էին անում, ես ասում էի, որ բան դուրս չի գա, որովհետև նյութը փչացած ցեմենտ է:

- Այդ ե՞րբ, 88-ին: Իսկ հիմա ցեմենտը ի՞նչ վիճակում է, ըստ Ձեզ:

- Այո, 88-ին: Հիմա էլ ցեմենտը նոր է: Հիմա, կարծես թե ուզում են: Այս նոր ցեմենտը ուզում է մի բան անել: Անշուշտ, կան հաջող մարդիկ, որ անկեղծ ուզում են: Բայց ինչ չափով որ ես տեսնում եմ, ընդհանրապես մեր ժողովուրդը չի իմանում իր պատմությունը: Շատ կուզենայի, որ հենված լինեին պատմական փորձի վրա, դասեր քաղեին: Երկրորդ` այս նոր սերունդը չի տեսել... գիտեք, մի բան եմ ուզում ասել, մահ կամ ազատությունը չի կարող ասել ստրուկը, մահ կամ ազատությունը կարող է ասել նա, ով ծնվել է ազատ ծնողներից և մեծացել ազատության մեջ:

- Վարպետ, ստրուկ ասացիք, հիշեցի, Ձեզ չի՞ վշտացնում այն փաստը, որ Նկարիչների միության պատվավոր անդամ է ՀՀ գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանը: Դա ի՞նչ երևույթ է:

- Շատ բնական երևույթ է: Դրանից բնական երևույթ չի կարող լինել այն պարզ պատճառով, որ Նկարիչների միությունը բոլորովին կեղծ կառույց է, որ սարքել էր սովետը, արվեստագետներին ու մտավորականներին հսկողության տակ պահելու համար: Դա մեռած կազմակերպություն է: Գիտե՞ս, ես այսպես խոսում եմ քեզ հետ, դու երիտասարդ ես, ես շուտով պիտի երթամ այս աշխարհեն ու չգիտեմ, չեմ կարող ասել, թե ի՞նչ պիտի ըլլայ: Բայց այն, ինչ մինչև հիմա տեսել եմ կյանքիս ընթացքում, այդ մասին եմ խոսում. այսօր սփյուռքահայությունը, որ ժամանակին արևմտահայերն էին, չկան: Հիմա նոր սփյուռք է, որը իրական Հրանուշի սփյուռքն է: Նա գիտի իր ժողովուրդը, որի հետ պիտի հարաբերվի: Դրանք Հայաստանը լքող մարդիկ են: Մեր սփյուռքը Հայաստան եկողներն էին, որոնց հետ վարվեցին թուրքից ավելի վատ, ինչպես Չարենցն է ասում «Խմբապետ Շավարշի» մեջ: Վերջին հարվածը, որ արևմտահայությունը ստացավ, եղավ Սովետական Հայաստանում, ուր ովքեր չէին եկել ֆիզիկապես, եկել էին հոգեպես: Այսօր սփյուռքը մոռացեք, չկա: Սփյուռքի վերջին պատկերը ես եմ ու Մարին (վարպետի տիկինը): Այնպես որ, ես քո մտահոգություններն ընդունում եմ: Դուք երիտասարդ եք, դուք պիտի անեք, ձեզ համար պիտի անեք, ձեր կյանքն է: Եթե կարողացաք հասնել ազատության, հրաշալի կլինի: Իսկ մեր ամենամեծ դժբախտությունը ուրիշ տեղ փնտրելն է: Եթե կարող եք, այնպես արեք, որ մնաք տեղում ու ազատվեք: Իսկ ընդհանրապես, գիտե՞ք ինչ, նույնիսկ փոքր երկրներն են իրար միանում, ո՞ւմ է պետք խեղջ Հայաստանը, որի երեսին հեչ մեկը չի ուզում նայել: Թուրքերը պետք չունեն այս Հայաստանի: Թուրքերը կարող են մի 100 տարի էլ սպասել, որ Հայաստանում էլ հայ չմնա: Էրդողանը այսպես ասեց: Եղբայր, նա եթե 70 միլիոն ունի, դու` 3 միլիոն էլ չունես... ասում եմ, որ մեր ամենամեծ, տիպիկ բանը, որ կա բոլոր կողմերեն, ուրիշ տեղ փնտրելու հիվանդությունն է: Հիշո՞ւմ եք, որ Խրիմյան Հայրիկը գնում է Բեռլին, գնալուց առաջ ասում են, որ դու որևէ լեզու չգիտես, ի՞նչ ես անելու: Խեղջ Խրիմյան Հայրիկը, «արծիվը Վասպուրականի», ասում է, որ համամարդկային լեզվով պիտի խոսի` պիտի լաց լինի: Սա է մեր «հերոսներու» պատմությունը:

- Թույլ տվեք հարցնել Ձեր արվեստի մասին, թեպետ ես ընդամենը դիլետանտ եմ այդ հարցում: Ձեր կտավներում սրտամաշ քամի կա, միջանցիկ, ամեն ինչ մաքրող, սրբող: Այն ինձ հիշեցնում է մեր այս օրերը և մի տեսակ էկզիստենցիալ վիճակի մեջ է գցում դիտողին, կարծես բաներ է հուշում, որ չենք հասկանում, չենք կարողանում գտնել գաղտնաբառերը:

- Ես հատուկ պատգամ չունեմ: Ես ունեմ մի քանի գործեր, որ մեր պատմության հետ անմիջական կապ ունեն: Հետո, ինքնաբերաբար, ամեն արվեստագետ ստիպված է գիտակցաբար անել ինչ-որ բաներ, որ իր մասին է պատմում: Ես որևէ հավակնություն չունեմ, որ իմ պատմությունը մարդկանց պիտի հետաքրքրի: Պարտադիր չէ, որ ամեն արվեստագետ զբաղվի իր ժողովրդի հարցով: Ես իմ նկարներից մի քանիսն արել եմ իմ ժողովրդի համար: Այդքանը: Թե ի՞նչ հետևանք կունենա, այլ հարց է: Բայց իրականում ամբողջ օրերը տանն եմ անցկացնում: Քիչ ընկերներ ունեմ, թեպետ սիրում եմ մարդկանց հետ շփվել, բայց ոչ ամեն մարդու: Իմ աշխատանքները մարդիկ տեսնում են 4-5 տարին մեկ, ցուցահանդեսում: Մնացած ժամանակ մեկը չկա, որ գա, հետաքրքրվի, թե ես ի՞նչ եմ անում: Ես ինձ համար նկարում եմ. ինչպես որ ստացվի, սա է ամբողջը և որևէ հավակնություն չունեմ, որ ասեմ, թե միսիա ունեմ: Հակառակը, չեմ հավատում նման բաներին:

- Վարպետ, վարպետ ջան, այսօր այնքան մարդ կա Հայաստանում, որ հայտարարում է, թե մտավորական է ու ժողովրդին «ճշմարտություններ» է փորձում քարոզել: Ասացեք խնդրեմ, ո՞վ է վերջապես մտավորականը:

- Գիտե՞ս, մեր մտավորականությունը... «մտավորականություն» բառը մարդիկ սխալ են հասկանում` ըստ իս: Նրանք ուղարկված մարդիկ են: Մտավորականի առաջին, իրական կերպը Սոկրատն է կամ՝ Քրիստոսը, որ եկել են և իրենց սպասող չկա: Եկել են, որ օգնեն մարդկանց մտածել ավելի լավ: Բայց նրանց խաչել են կամ թույն են տվել, ասել են՝ խմիր: Հայաստանի մեջ Կոմիտասն է մտավորական, Թամանյանն է, որ քաղաքն է գծել, որ մենք քանդում ենք այսօր, ոչնչացնում ենք: Սևանի պես բան մըն է: Մեր նոր ժամանակների մեջ Հրանտն էր մտավորականը, որ մտահոգված էր իր ժողովրդի հոգեկան և ֆիզիկական վիճակով: Մնացածը համալսարան են ավարտել, գրող են, նկարիչ են, բայց մտավորական չեն... մտավորականը ուրիշ կոչում ունի: Ինքն էլ չի իմանում, նա ուղարկված է: Կոմիտասի կամ Թամանյանի կերպարները շատ հետաքրքիր են... Շատ խոսեցի, ինձ քրքրեցիր, դու ես ստիպում, ես ուրիշ բան չունեմ այս խոսակցությունների տակ: Կոմիտասը... հայերեն չգիտեր, թուրքերեն գիտեր, բայց ինքը չէր իմանում, որ ամենամեծ հայն է: Թամանյանը եվրոպացի էր, հայերեն լավ չգիտեր, ապրում էր Մոսկվայում: Գալիս է հետամնաց, ողորմելի Հայաստան ու ստեղծում է բացառիկ քաղաք, որ հիմա քանդում ենք: Անգամ ժամանակ չի ունեցել, որ գնա Եվրոպա՝ քաղաքներ տեսնելու: Նա է հայ ժողովրդին դեմք տվողը, հոգի տվողը: Եվ զարմանալիորեն ուզում են ոչնչացնել: Շատ չկա մտավորական, և այս ժողովրդի համար 2-3 հոգին հերիք են: Մեկը մի քաղաք ստեղծեց, մյուսը՝ մեր հայ երգերը պահպանեց, և հավատում եմ, որ էլի պիտի գան: Հային պահենք, չձգենք: Ի՞նչ գիտենք, թե այս շենքի աղբանոցը քանդողի տղան ի՞նչ պիտի ըլլայ:

- Քանի որ խոսեցինք քաղաքաշինության մասին, չեմ կարող չհարցնել ժամանակակից քաղաքաշինության մասին: Մի գլուխ եկեղեցի են կառուցում, հիմա էլ Կինոմոսկվայի ամառային դահլիճն են քանդում: Ընդհանրապես վերջերս գլուխ բարձրացրած քաղաքը քանդելու և նոր եկեղեցիներ կառուցելու մոլուցքի մասին ի՞նչ կասեք: Ձեզ դա դո՞ւր է գալիս: Ու ինչ եք կարծում` դա ապահովո՞ւմ է հեգևոր վերածնունդ Հայաստանում:

- Ոչ, բոլորովին: Շատ պարզ պատճառով, որովհետև հոգևոր վերածնունդը հոգու հետ է կապված, ֆիզիկական վիճակ չէ դա և ամեն մարդու գործ չէ: Շատ դժվար հարց է: Նախևառաջ կրոնքի դերը իր ուժը կորցրել է: Մեր 1700 տարվա եկեղեցին ունեցավ կարևոր նշանակություն մեր դեմքը պաշտպանելու համար: Եկեղեցու շնորհիվ մենք կարողացանք պահպանել մեր մշակույթը: Պատմությունը ինչու համար է, գիտե՞ս: Անցյալ դարի կեսերին մեր կիսատ-պռատ տղերքը Թուրքիայում հարձակվել էին եկեղեցու վրա, Մարքսի «Մանիֆեստն» էին թարգմանում: Եղբայր, ուրիշ բան չունե՞ս թարգմանելու, մանիֆեստ ես թարգմանում որ ի՞նչ անես: Այս բաներն ինչո՞ւ եմ ասում. պատմությունը շատ կարևոր նյութ է, որովհետև պատմության մեջ ես տեսնում, թե այսօր դու ինչ ես: Քո այսօրվա կերպարը դարերից է գալիս ու հաստատում, որ դրա շարունակողն ես: Այսօր մեր եկեղեցին, կամ ձերը, եթե իրեն նվիրված մարդիկ ունենա, որ մտածեն, թե իրենք ունեն միսիա, որովհետև պատահում է, որ օտար կրոնավորը գալիս է, աղանդավորը և կարողանում է մարդկանց ուղեղը վերցնել, ուրեմն ունի զորություն իրեն ենթարկելու, իսկ նրանք, որ սովորում են ճեմարան, բան, ժողովրդի մեջ մի բան կարո՞ղ են անել, թե՞ ոչ: Նախ իրենք` իբրև կրոնավորներ, պիտի այդ հավատքը ներշնչեն, որի հետ կարող ես խոսել: Ժողովուրդը մի ժամանակ ուներ այդ մարդկանց պահանջը: Քահանային առաջ ժողովուրդն էր պահում, նրանք իրենց ծխերն ունեին ու այցելում էին ժողովրդի տները, խոսում էին մարդկանց հետ, նշխար էր դնում, մարդիկ էլ նրա գրպանը մի բան էին դնում, գիտենալով, որ պիտի ապրեր: Հիմա այդ բանը չկա: Իսկ եթե եկեղեցի ես կառուցում, բայց մեջը դատարկ է, ի՞նչ օգուտ: Թեպետ եկեղեցի կառուցելն ինքն իրեն լավ է: Իսկ «Մոսկվա» կինոթատրոնի դահլիճը քանդելը ոճրագործություն է: Դա արվեստագետի գործը քանդել է նշանակում, և ինքը մեր լավագույն ճարտարապետներից է: Շատ բան չի արել, պաշտոն չի ունեցել Սպոն, հիմա ինչ-ինչ հաշիվներով ուզում են քանդել արվեստագետի գործը, որը պղծելը ամենամեծ հանցանքներից մեկն է, որովհետև միակ հույսը, որ արվեստագետը մի բան է ստեղծում, այն է, որ արվում է մաքուր սրտով և անշահախնդիր:

Զրուցեց՝ Գայանե Առուստամյանը

«Ժամանակ» 22.05.2010

0

Դիտումներ 61

Բաժնի լուրեր

10:58 - 13:03:2013 Հայաստանն այս տարի Կաննում երկու ֆիլմ կներկայացնի

10:53 - 13:03:2013«Վանա ծովուն արշալույսը» ֆիլմի ցուցադրում` Չինաստանում

10:36 - 13:03:2013«Քո այսօրվա կերպարը դարերից է գալիս ու հաստատում, որ դրա շարունակողն ես»

15:28 - 12:03:2013Արշալույս Թարվերդյանն ընտրվել է Ագրարային համալսարանի ռեկտոր

20:07 - 11:03:2013 Քրիստինե Պեպելյանը մեկնում է ԱՄՆ

13:09 - 11:03:2013Վաղը «Գաֆէսճեան»-ում կբացվի «Մեկուսացում. ուրբանիզացիան հակընթաց բնությանը» ցուցահանդեսը

21:54 - 09:03:2013Ռոզի Արմենը պարգևատրվել է ՀՀ սփյուռքի նախարարության «Կոմիտաս» մեդալով

12:15 - 09:03:2013Մահացել է ՀՀ ժողովրդական նկարիչ Հակոբ Հակոբյանը

00:22 - 09:03:2013 «Ես քեզ սիրահարվել եմ». Հայկոյի նոր երգը՝ Կանանց տոնի կապակցությամբ

19:25 - 06:03:2013 «Կիկոսի վերադարձը»՝ շուտով

12:30 - 06:03:2013 5 ամիս առաջ լքեցի Հայաստանը, որովհետև իմ սիրած էակն այստեղ էր ապրում. Կարգին Հասո

20:50 - 05:03:2013Վարդան Պետրոսյանը հանդիպեց դասադուլավորների հետ

12:47 - 05:03:2013«Միշտ հոգով գյուղացի եմ եղել». Շառլ Ազնավուր

23:18 - 04:03:2013 Գոռի համար շատ ավելի լավ երգ կարելի էր գրել

11:48 - 04:03:2013 Բացահայտեք ձեզ համար տաղանդավոր երգիչ՝ Նարեկ Մակարյանին. Շառլ Ազնավուր

23:23 - 02:03:2013 Գոռ Սուջյանը «Եվրատեսիլ 2013»-ում կկատարի Lonely planet երգը

15:48 - 02:03:2013«Եվրատեսիլ- 2013»-ի հայկական երգի ընտրությունն՝ այսօր

19:00 - 01:03:2013Ֆիզկուլտինստիտուտի ռեկտոր է վերընտրվել Վահրամ Առաքելյանը

12:07 - 28:02:2013 2008 թ. մարտի 1-ին զոհերի հիշատակին նվիրված ցուցահանդես Շվեդիայում

18:49 - 26:02:2013«Չնչին, ինչպես անհաս Արարատին նետած մի քար»

14:42 - 25:02:2013 The Kings' CrossRoad Movie խումբը այսօր համերգով կտոնի Ջորջ Հարիսոնի ծննդյան 70-ամյակը

23:02 - 21:02:2013Ներառական դպրոցները հաշմանդամ երեխաներին ինտեգրվելու հնարավորություն են տալիս

20:56 - 21:02:2013Լեզուն ինքը՝ ժողովուրդն է. Արծրուն Ավագյան

13:41 - 21:02:2013«Վանա ծովուն արշալույսը» ֆիլմի ցուցադրություն՝ Աթենքում

13:39 - 21:02:2013Սպասում ենք, որ ԱԺ-ն ընդունի Լեզվի պետական տեսչության մասին օրենքը. Սերգո Երիցյան

17:14 - 20:02:2013«Լավագույն ուսանող» մրցույթի հաղթող են ճանաչվել 33 ուսանողներ

21:25 - 17:02:2013«Եվրատեսիլ 2013»-ին Հայաստանի երգի ընտրությունը` մարտի 2-ին

15:57 - 15:02:2013 Հայ մշակույթը վեր է կրոնական պատկանելությունից. Սամվել Կարապետյան

14:51 - 15:02:2013«Տաթև գիտակրթական համալիրի» տնօրենը պարգևատրվել է «Հակոբ Մեղապարտ» մեդալով

20:24 - 14:02:2013Տերյանի անձնական արխիվը Հայաստանո՞ւմ է

17:30 - 13:02:2013Ե՞րբ կսկսվեն Genex-ի նկարահանումներն ու ի՞նչ համաշխարհային դերասանների մասնակցությամբ

15:24 - 12:02:2013 «Լռություն. հայը և հայկականը Վրաստանում». ֆիլմի պրեմիերա

23:27 - 08:02:2013 Ինչի՞ մասին է «Գարեգին Նժդեհ» ֆիլմը

19:01 - 08:02:2013 Կիթառահար Հակոբ Ջաղացպանյանը վաղը կնվագի ՀՊՖՆ-ի հետ

16:14 - 08:02:2013«Պատմական հուշարձանների պահպանություն» նախաձեռնության բաց նամակը ՀՀ նախագահին

13:45 - 08:02:2013«Նորավանք» գիտակրթական հիմնադրամի կողմից 2012-ին տպագրվել է 25 ամսագիր և 5 գիրք

14:31 - 07:02:2013Հայ թավջութակահար Նարեկ Հախնազարյանը հանդես կգա վանկուվերյան մենահամերգով

12:40 - 07:02:2013Աշոտյանը չի կարող պատժել դպրոցի տնօրենին, եթե նրա մոտ անսպասելի հյուր է եկել

12:18 - 07:02:2013Արմեն Աշոտյնաը «հեշտ ընդունվելու, դժվար ավարտելու» կողմնակից է

15:57 - 06:02:2013Սոցիալական նոր նախաձեռնություն` ուսանողական արտոնյալ վարկեր

Ամենաընթերցվածները

«Եթե իմ նման տղուն «Սթարը» չվճարի, տուրուդմփոց կլինի»

Վիրավորական է, երբ տեղը չեն բերում, որ ես երգչուհի Շուշան Պետրոսյանն եմ

Նամակ Շարլ Ազնավուրին. Բավական է օգնեք Հայաստանին. Facebook

Քաղաքակա՞ն, թե՞ քաղաքային աղբահավաքություն

Մոսկվան տոկոսներին չի հավատում

Փուչիկ բռնող ո՞ր կուսակցության երիտասարդներին էր ուղղված Ծառուկյանի խոսքը